Ik stem voor Victoria

door Michiel Servaes op 16 maart 2016

Als ik op zes april in het stemhokje sta, kies ik niet alleen voor het samenwerkingsverdrag met Oekraine. Ik stem ook voor alle Oekrainers die zelf de toekomst van hun land willen bepalen. Zoals Victoria uit Kharkov die niet echt in politiek geinteresseerd was, tot het moment dat buitenstaanders verdeeldheid in haar stad probeerden te zaaien.

Victoria Morokhovets hielp mij als tolk toen ik in mei 2014 als OVSE-waarnemer de Oekraiense presidentsverkiezingen van dichtbij mocht meemaken. Jarenlang had ze op cruiseschepen de wereld rondgereisd en zo haar Engels geperfectioneerd. Kort voor onze ontmoeting was ze teruggekeerd naar haar geboortestad. Kharkov ligt op slechts 25 kilometer van de Russische grens, het Russisch is er de voertaal is en bijna iedereen volgt het nieuws via de Russische media.

Na de annexatie van de Krim in februari/maart 2014 liepen ook in Kharkov de spanningen op. Eerst verving een "toerist" de Oekraiense vlag op het provinciehuis in het centrum van de stad door een Russisch exemplaar. Een paar dagen later bestormden een groep demonstranten, ook van buiten, het gebouw en riepen de "Volksrepubliek Kharkov" uit. Opvallend genoeg bereikten zij echter precies het tegenovergestelde van wat ze beoogden. Niet alleen werd het gebouw eenvoudig ontzet door de lokale politie, ook reageerden de inwoners van Kharkov door juist voor de Oekraiense eenheid te demonstreren.

Het komt overeen met het beeld op verkiezingsdag. Een kleine groep pro-Russische demonstranten staat een beetje verloren bij het Lenin-monument op het immense stadsplein, terwijl de overige inwoners schouderophalend aan het tafereel voorbijlopen om hun stem uit te gaan brengen. Victoria vertelt me opgetogen dat toen ze 's ochtends de gordijnen van haar appartement opendeed, verrast werd door een enorme Oekraiense vlag die aan het tegenover gelegen flatgebouw was opgehangen. Dat had ze nog nooit meegemaakt in Kharkov. Ook elders zien we de vlaggen, haarlinten en muurtekeningen in de nationale kleuren, blauw en geel.

Het meest onder de indruk ben ik van de studenten uit de aangrenzende regio's Luhansk en Donetsk die vanwege de veiligheidssituatie niet thuis kunnen stemmen en het daarom in hun universiteitsstad proberen. Sommigen hebben zich op tijd ingeschreven, anderen niet en druipen zwaar teleurgesteld af. Het is slechts een voorbeeld dat laat zien dat de mythe `dat Oekraine een gespleten land is waarvan de helft Russisch is en niets met Kiev of Europa te maken wil hebben' volstrekte onzin is. "Ik ben trots op wat we vandaag gedaan hebben", zegt Victoria aan het einde van een lange dag.

Ik hoop dat we haar en al die anderen niet teleurstellen. Dat we hun democratische vrijheid respecteren en ons niet laten afleiden door de mythes of drogredeneringen van de nee-campagne. Om die reden stem ik op 6 april dus voor Victoria en voor het samenwerkingsverdrag met Oekraine.

In aanloop naar het referendum op 6 april gaan de argumenten van voor- en tegenstanders stevig over tafel. Dat is goed, maar mij valt wel op dat er nauwelijks over de Oekrainers zelf wordt gesproken. Hoe hebben zij de afgelopen roerige jaren in hun land ervaren? Naar welke toekomst zien zij uit? In de komende weken wil ik daarom verhalen onder de aandacht brengen van de mensen die ik de afgelopen jaren als buitenlandwoordvoerder ontmoet heb.

Zie ook referendumblog 1: Ik stem voor Mustafa