Seksuele responsen zijn aan en af te leren

10 maart 2016 | NIEUWSBERICHT

Ongewenste associaties met seks kunnen afgeleerd worden, maar terugkeren als de omstandigheden veranderen. Daarom moet het afleren in diverse situaties plaatsvinden. Het geneesmiddel D-cycloserine biedt mogelijk uitkomst. Dat ontdekte psychologe Mirte Brom. Zij promoveert op 10 maart. Brom is werkzaam als onderzoeker in het LUMC bij de afdeling Gynaecologie.

Behandeling seksstoornissen

De Leidse promovendus Mirte Brom deed grootschalig onderzoek met 600 proefpersonen. Haar inzichten kunnen helpen bij de behandeling van mensen die bijvoorbeeld seksverslaafd zijn of juist te weinig opwinding ervaren. Gezonde proefpersonen werden lustgevoelens aangeleerd, om vervolgens te onderzoeken of deze ook weer afgeleerd konden worden.

Experiment

In een experiment liet Brom plaatjes zien aan gezonde proefpersonen. Hun seksuele opwinding kon gemeten en gestimuleerd worden: de vrouwen kregen een meettampon, de mannen een bandje om de penis. Ze kregen een neutraal plaatje te zien en ondertussen vibraties toegediend waardoor ze opgewonden raakten. Ook beantwoordden ze vragen over wat het plaatje met hen deed.

Neutrale beelden kunnen seksuele lading krijgen

Wanneer de neutrale afbeelding vervolgens zonder vibratie werd aangeboden, raakten de proefpersonen toch weer seksueel opgewonden. Brom: `Gezonde mannen en vrouwen zijn eenvoudig seksueel te conditioneren. Ook neutrale stimuli kunnen dus een seksuele lading krijgen. Het is mogelijk dat mensen met weinig zin in seks misschien te weinig associaties hebben tussen prikkels en seksuele beloning. Bij teveel zin in seks kan er wellicht juist een overvloed zijn aan prikkels die seksueel verlangen oproepen'.

Aangeleerde associatie afleren

In een volgend experiment bleek dat de aangeleerde associatie ook weer afgeleerd kon worden, onder andere door het plaatje zonder vibratie, maar met een andere kleur licht in de onderzoeksruimte te tonen. Dat hielp: het plaatje liet de proefpersonen nu koud. Maar de seksuele respons keerde terug als het plaatje later weer in het oude, gele, licht werd aangeboden.

Veel aandacht nodig voor omgeving en context

De omgeving en context waarin deze seksuele associaties worden aan-of afgeleerd (ook wel uitdoven genoemd), spelen dus een belangrijke rol. Dit inzicht helpt bij de ontwikkeling van behandelmethodes. Brom: `Binnen een behandelsetting kunnen ongewenste seksuele reacties afgeleerd worden, maar thuis kan men toch weer terugvallen in ongewenst gedrag. Dit betekent dat het uitdoven van ongewenste seksuele reacties en gedrag in zoveel mogelijk contexten en omstandigheden plaats zou moeten vinden. Dus ook daar waar deze aanvankelijk zijn aangeleerd.'

Resultaten medicijn veelbelovend

De psychologe is de eerste die onderzocht of een geneesmiddel, D-cycloserine, kan helpen bij het uitdoven van seksuele responsen. Een aantal proefpersonen kreeg een lage dosering van dit medicijn dat ook gebruikt wordt bij angst-of verslavingsstoornissen. Brom: `Het resultaat was veelbelovend, het middel lijkt te helpen bij het uitdoven van aangeleerde seksuele reacties, ook in een andere context. Bij de placebopil bleven aangeleerde associaties zelfs na een dag nog overeind.'