Nierpatienten in Catharina Ziekenhuis beter af door intensieve medicatiebegeleiding 10 MAART 2016

Intensieve medicatiebegeleiding heeft de afgelopen jaren de zorg voor nier- en dialysepatienten in het Catharina Ziekenhuis sterk verbeterd. Door regelmatige medicatiecontrole, nieuwe protocollen en meer regie door de patient zelf is het ziekenhuis erin geslaagd om het aantal medicatiefouten op de dialyse-afdeling terug te dringen met 75 procent. De nieuwe werkwijze is uniek voor Nederland en ontwikkeld door ziekenhuisapotheker Marieke Kerskes samen met de afdeling Nierziekten van het Catharina Ziekenhuis, de Nierstichting, de Nierpatientenvereniging Nederland en het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM). De werkwijze wordt de komende twee jaar onder regie van de Nierstichting en de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP) uitgerold bij andere niercentra in Nederland.

Nierpatienten slikken gemiddeld tien verschillende geneesmiddelen per dag. Toediening van medicatie en therapietrouw is daardoor moeilijk bij deze patientengroep. "Tel daarbij op dat veel nierpatienten ook diabetes of hart- en vaatziekten hebben, waardoor het aantal bijwerkingen hoger is dan normaal," aldus Kerskes. Ook was er nog maar weinig onderzoek gedaan naar de invloed van geneesmiddelen op iemand met een verminderde nierfunctie. Kerskes: "Je kunt je voorstellen dat bij patienten waar de nier nog maar voor dertig procent werkt, geneesmiddelen een andere uitwerking hebben." Apothekersorganisatie KNMP heeft al doseringsadviezen voor deze groep patienten opgesteld en breidt dat nu uit naar dialyse-patienten.

Ik zag dat het als een kans om de zorg voor onze nierpatienten te verbeteren. Dat heeft tot succes geleid, waardoor deze aanpak nu landelijk wordt opgepakt."

Marieke Kerskes Ziekenhuisapotheker

Nierfalenpoli

Ook voor patienten die nog niet dialyseren (zuiveren van bloed), maar waar de nierfunctie is afgenomen, is goed medicatiebeleid en een goed gebruik door de patient een belangrijk onderdeel van het zo lang mogelijk stabiel houden van de nierfunctie. Op de nierfalenpoli van het Catharina Ziekenhuis krijgen patienten daarom sinds enige tijd standaard twee keer per jaar een gesprek met een ziekenhuisapotheker over hun medicatie. "De ziekenhuisapothekers zijn op de hoogte van de nierfunctie van de patient, waardoor we de dosering van de medicijnen beter kunnen afstemmen op die individuele patient. Soms zien we ook dat een patient twee verschillende medicijnen slikt, die elkaar niet verdragen. Dat corrigeren we direct. Ons motto is: `Zelf doen waar het kan, overnemen als het moet!' Het is belangrijk dat de patient zelf de medicatie beheert en de bijwerkingen leert kennen." Het ziekenhuis heeft ook de medicatieoverdracht naar de apotheker buiten het ziekenhuis verbeterd.

Landelijk opgepakt

Het idee voor speciale begeleiding op het gebied van medicatie kwam zeven jaar geleden bij de opzet van de polikliniek nierfalen in het Catharina Ziekenhuis. "Er kwamen zoveel vragen over de medicatie, dat het team zich afvroeg of het niet versterkt moest worden met een ziekenhuisapotheker", aldus Kerskes. "Ik zag dat als een kans om de zorg voor de nierpatienten te verbeteren. Dat heeft tot succes geleid, waardoor deze aanpak nu landelijk wordt opgepakt."

De polikliniek Nierfalen is onderdeel van de afdeling Nierziekten van het Catharina Ziekenhuis en het Dialysecentrum Deurne van het Elkerliek ziekenhuis. Met meer dan 200 patienten in 2014 is dit het op een na grootste landelijke centrum waar zorg voor nierziekten wordt geboden. Patienten met nierfalen kunnen hier terecht voor onderzoek en behandeling van nierziekten en nierfalen. Maar ook voor een nierfunctie vervangende therapie zoals een dialyse en de voorbereiding en/of begeleiding van een niertransplantatie.

Het Elkerliek ziekenhuis en het Catharina Ziekenhuis werken al sinds 2009 samen om de nierpatienten uit deze regio optimaal te kunnen begeleiden. Patienten uit de regio Nijmegen/Venray/Deurne kunnen naar het Dialysecentrum in Deurne. Patienten uit de regio Eindhoven kunnen terecht op de afdeling Nierziekten in het Catharina Ziekenhuis.