vrijdag 4 maart 2016 09:52 Binnenland

Dit is een origineel bericht van Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland

Perkament maken is een zeer oud ambacht. Het oudste stuk perkament dateert van 2700 jaar voor Christus en is gevonden in Egypte. Dick Timmerman is een van de laatste perkamentmakers in Nederland en ook wereldwijd zijn ze op een hand te tellen. Hij wil het ambacht graag voor uitsterven behoeden en zijn kennis en techniek doorgeven aan volgende generaties. Op vrijdag 4 maart wordt het ambacht op zijn initiatief officieel geplaatst op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland. Dit feestelijke moment vindt plaats bij de Historische Kring Wierden.

Het ambacht perkament maken kent een zeer lange geschiedenis. Perkament werd in de Middeleeuwen veel gebruikt om op te schrijven. De vraag ernaar groeide met de opkomst van het christendom. Vanaf de komst van het goedkopere papier in de zeventiende eeuw werd de vraag naar perkament minder. In de loop der jaren is het ambacht in wezen niet veranderd, de techniek die Dick Timmerman gebruikt is nog dezelfde als in de Middeleeuwen. Vanaf 1950 is men ook met gebruik van chemische middelen perkament gaan maken, iets dat Timmerman verafschuwt. Het verschil in kwaliteit is te groot, meent hij, vandaar dat hij het zo belangrijk vindt dat de kennis van de eeuwenoude techniek blijft bestaan. En als er al chemicalien worden gebruikt, dan moet dit een eerlijk verhaal zijn naar de gebruiker.

Perkament is geprepareerde huid. Het proces start met een zorgvuldige selectie van de juiste huid, die het liefst wit en onbeschadigd moet zijn. Dan wordt deze ontdaan van vleesresten, haren, talg- en zweetklieren en keratine. Vervolgens wordt de huid twee keer acht dagen in een bad met kalk gelegd. Na de huid wederom bewerkt te hebben op de zogenaamde vleesboom, wordt de huid opgespannen en gedroogd. Na het drogen wordt er aan zowel de vlees- als aan de haarkant geschuurd, totdat er een mooi soepel stuk huid over is: perkament. Perkament wordt gebruikt door onder meer boekbinders, kalligrafen, restauratoren en kunstenaars voor toepassing in onder meer kerkorgels, muziekinstrumenten, boeken en verlichtingsobjecten.

Om zijn ambacht op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland te plaatsen, heeft Timmerman een erfgoedzorgplan geschreven. Dat is een soort beleidsplan, waarvoor de traditie stapsgewijs in kaart wordt gebracht. Knelpunten in de overdracht naar volgende generaties worden benoemd en er worden acties geformuleerd om die op te lossen. Een van de grootste knelpunten voor dit ambacht is het gebrek aan goede perkamentmakers. Timmerman heeft zijn eigen dochter de kneepjes van het vak geleerd. Op die manier is er in ieder geval een opvolger in zijn vak. Door het geven van workshops en demonstraties wil hij nog meer mensen betrekken bij zijn traditie. De ambachtsman is al een tijd actief om zijn kennis van het perkament maken te delen. Zo heeft hij heeft een boek geschreven waarin hij de geschiedenis van dit zeer oude ambacht uit de doeken doet en beschrijft hoe het proces van perkament maken in zijn werk gaat.

Toen Nederland in 2012 het UNESCO Verdrag ter Bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed ratificeerde, kregen wij er een nieuwe tak van erfgoed bij: immaterieel erfgoed. Dat zijn tradities en rituelen die gekoesterd worden door een bepaalde groep mensen, die zich actief willen inzetten om die traditie door te geven naar volgende generaties. Ook traditionele ambachten worden tot het immaterieel erfgoed gerekend. Het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland cooerdineert de samenstelling van de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland.

*

*

*

*