Richt aandacht op gezondheid in plaats van repressie

door Marith Volp op 28 januari 2016

Een war on drugs is niet meer van deze tijd. Stoere woorden en harde repressie zouden omgeruild moeten worden voor instrumenten gericht op het verminderen van gezondheidsrisico's. Preventie, voorlichting en verslavingszorg moeten leidende factoren zijn in het internationale drugsbeleid.

Dit schreef ik samen met Vera Bergkamp (D66) in een opiniestuk dat vanochtend in Trouw verscheen.

Nu Nederland voorzitter is van de EU en staatssecretaris Van Rijn dit jaar naar een speciale bijeenkomst gaat van de Verenigde Naties is het de hoogste tijd om te pleiten voor een andere aanpak.

In april van dit jaar houdt de VN de derde 'United Nations General Assembly Special Session on the World Drug Problem'. Bij deze bijeenkomst maken landen afspraken over het drugsbeleid wereldwijd. In 1998 werd in de laatste bijeenkomst afgesproken dat aan de hand van een stappenplan drugs de wereld uitgeholpen zouden worden: de zogenoemde war on drugs.

Dat doel is niet gehaald. En dat is geen verrassing: het zal onmogelijk zijn om alle drugs de wereld uit te bannen. En het is de vraag of die aanpak, gericht op het criminaliseren van drugsgebruikers, effectief is.

Het is veel beter te focussen op het beperken van de gezondheidsrisico's van drugs. Daarvoor is een koerswijziging in het internationale drugsbeleid noodzakelijk. Geen spierballentaal, maar de focus op het beperken van de schade die drugsgebruik met zich mee kan brengen.

Het huidige drugsbeleid heeft een enorme maatschappelijke impact. In veel landen worden drugsgebruikers als criminelen gezien, waardoor ze geen (medische) hulp krijgen. Zo hebben drugsgebruikers door het delen van naalden nog steeds 28 keer zoveel kans op hiv. En slechts 1 op de 10 drugsgebruikers met hiv krijgt medicijnen. Ook jongeren die drugs gebruiken worden vaak aan hun lot overgelaten. Maar denk ook aan de milieuschade die drugsproductie veroorzaakt. Bovendien drijven armoede en gevoelens van uitzichtloosheid mensen in de handen van grote drugssyndicaten of georganiseerde criminele organisaties.

Het Nederlands voorzitterschap van de Europese Unie en de recente verschuiving van het drugsbeleid van de VS, waar verschillende staten al een progressieve lijn volgen, bieden juist nu de kans om gezamenlijk tot een verbeterd drugsbeleid te komen. Volop kansen dus om tijdens deze VN-sessie te komen tot een doorbraak. Staatssecretaris Van Rijn zou als cooerdinerend bewindspersoon het voortouw moeten nemen om deze omslag mogelijk te maken.

Wij stellen daarom voor dat van het huidige budget voor drugsbestrijding 10 procent geinvesteerd wordt in het beperken van de gevolgen van drugs(gebruik) voor de gezondheid. Deze middelen moeten niet alleen worden ingezet voor verslavingsbehandeling, maar bijvoorbeeld ook voor het opleiden van verslavingshulpverleners. Daarnaast zijn hulpprogramma's voor jongeren broodnodig. Zo begint in Oost-Europa 30 procent van de gebruikers al voor de leeftijd van vijftien jaar met drugs. Naast medische hulp moeten we ook inzetten op structurele verbetering van de leefomstandigheden van deze jongeren. Ook roepen we de staatssecretaris op om aandacht te vragen voor de kwetsbare positie van diegenen die door het huidige drugsbeleid risico lopen uitgebuit te worden. Zet bijvoorbeeld in op microfinanciering om mensen onafhankelijker te maken van criminele organisaties of drugssyndicaten. Het is de hoogste tijd voor aandacht gericht op gezondheid in plaats van repressie.