Radio en TV | wo 27 jan 2016

Redactie Jan Salden Verslag Guido Vermeulen

Het ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft kort na het losbarsten van het dieselschandaal onderzocht of het de verkoop van Volkswagens kon verbieden. Dat blijkt uit interne e-mailcorrespondentie die EenVandaag in handen heeft gekregen door een beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur.

Toenmalig staatssecretaris Wilma Mansveld gaf haar ambtenaren zelf opdracht uit te zoeken of zo'n verbod mogelijk was. De ambtenaren concludeerden uiteindelijk dat het geen haalbare kaart was vanwege Europese regelgeving.

Mansveld liet haar ambtenaren de mogelijkheden van een verkoopverbod onderzoeken na een pleidooi van GroenLinks-fractievoorzitter Jesse Klaver, die had opgeroepen tot zo'n actie. ,,Kan dit worden uitgezocht?", vraagt Mansveld in een e-mail aan haar ambtenaren. Die onderzoeken vervolgens de criteria die nodig zijn voor een tijdelijk verkoopverbod, maar komen tot de conclusie dat er `geen zwaarwegende belangen zijn vanuit veiligheid of volksgezondheid die de noodzaak tot het tijdelijk opschorten van de verkoop van VW rechtvaardigen'. Ook blijkt het juridisch niet mogelijk. ,,Nederland kan niet op eigen houtje de verkoop van een auto van een bepaald type gaan weren", schrijft een ambtenaar op 27 september. ,,De Europese regels voor de vrije markt staan dit niet toe."

Gesjoemel

De stukken maken duidelijk dat Nederlandse ambtenaren en TNO al langer manipulatie vermoedden bij emissietests. Als TNO in 2012 bij een Volkswagen Polo hoge uitstootwaarden meet waarschuwt het ministerie voor `gesjoemel met de calibratie'. Ook bij andere fabrikanten worden hoge praktijkemissies vastgesteld. Uit e-mails wordt duidelijk dat ambtenaren en TNO-onderzoekers fabrikanten van manipulatie verdenken, maar het niet durven aan te kaarten omzat ze het niet kunnen bewijzen. Of er nog eerder aanwijzingen waren voor `gesjoemel' is niet duidelijk. E-mailcorrespondentie uit 2010 en 2011, waar EenVandaag om had verzocht, bleek te zijn gewist. Verrast door het Volkswagen-schandaal zijn de ambtenaren niet. Twee dagen na het losbarsten van het schandaal schrijft een ambtenaar van I&M: ,,Wel vervelend voor Volkswagen dat zij alle bagger over zich heen krijgen terwijl onze ervaring leert dat de dieselvoertuigen van (bijna) alle fabrikanten een erg hoge praktijkemissie hebben." Een andere ambtenaar reageert dat `het nu zaak begint te worden dat ook de andere fabrikanten in beeld worden gebracht'.

Op het matje

De hoge uitstootwaarden blijven voor fabrikanten zonder gevolgen. Ze worden weliswaar uitgenodigd voor een gesprek, maar dat is niet verplicht en leidt niet tot sancties. ,,Het is niet het doel BMW op het matje te roepen", staat te lezen in notulen van een overleg van TNO en het ministerie. ,,Het dient een informeel gesprek te worden over de mogelijkheden om de resultaten in de toekomst te verbeteren." Uit navraag van EenVandaag blijkt dat sinds 2010 in totaal 13 fabrikanten voor gesprekken zijn uitgenodigd, waarvan er 5 niet op kwamen dagen.