De werkdruk in het voortgezet onderwijs is hoog door volle klassen en een hoog aantal lesuren per week. Een op de vijf leraren heeft burn-out verschijnselen. "Dat kan anders als we zo'n 9.000 extra leraren aanstellen", AOb-voorzitter Liesbeth Verheggen vanavond in het televisieprogramma Zembla.

Leraren in het voortgezet onderwijs werken gemiddeld 48 uur per week. Veel meer dan bij een fulltimebaan verwacht mag worden. Vooral parttimers met een kleine baan maken veel overuren. Datzelfde geldt voor mensen die voor ongeveer vier dagen per week op de loonlijst staan, maar in de praktijk rustig een fulltime werkweek volmaken.

"Wanneer we de werkweek van docenten tot normale proporties willen terugbrengen, dan zijn er extra leraren nodig", constateert Liesbeth Verheggen. "Het gaat om ongeveer 15 procent meer werk dan een normale lesweek zou moeten bedragen, dus dan heb je ook 15 procent meer mensen nodig. Oftewel: 9.000 leraren extra. Een boodschap die de politiek ter harte moet nemen. Willen we passend onderwijs voor onze leerlingen, meer maatwerk, ruimte om het lesprogramma te vernieuwen en te verbeteren, dan hebben we meer mensen nodig."

Meer met minder mensen

Verheggen wijst erop dat de trend de afgelopen jaren een andere was. "Meer doen met minder mensen. Terwijl het leerlingenaantal steeg, daalde het aantal leraren. De effecten zagen we: vollere klassen en druk op docenten om meer lesuren per week te maken. TNO-onderzoek toonde aan dat het percentage burn-out klachten in het onderwijs het hoogste is van alle beroepssectoren in Nederland. Een op de vijf docenten heeft daar last van. Het nam ook toe de afgelopen jaren, want het ging een paar jaar terug nog om een op de zeven collega's."

De werkweek van 48 uur blijkt uit een eerste tussentijdse analyse van het langlopende onderzoek naar werkdruk dat in opdracht van de Algemene Onderwijsbond wordt uitgevoerd door het ITS van de Radboud Universiteit Nijmegen en Van Kessel Onderzoek&Advies. Deze tussentijdse analyse is speciaal gemaakt voor het programma Zembla, dat vandaag aandacht besteedt aan de werkdruk in het voortgezet onderwijs.

Jaar

Het werkdruk-onderzoek van de AOb loopt een jaar lang in het primair en voortgezet onderwijs. Van 1 september 2015 tot en met 1 september 2016. Leraren wordt gevraagd om verschillende keren per jaar een dag hun activiteiten bij te houden. Op die manier wordt in kaart gebracht hoeveel er wordt gewerkt, welke taken worden uitgevoerd en hoe belastend leraren deze taken ervaren.

In deze eerste en enige tussentijdse analyse is gebruikgemaakt van gegevens over de periode 1 september tot en met 15 december. Niet alleen de werkdagen zijn daarin meegenomen, maar ook de weekenden en de herfstvakantie. Tijdens deze 15 weken hebben bijna 1.800 leraren voortgezet onderwijs een of meerdere malen aan het onderzoek deelgenomen.

Op basis van de nu beschikbare gegevens wordt duidelijk dat leraren voortgezet onderwijs ruim 48 uur per week besteden aan lesgeven, voorbereiden, nakijken en alle andere activiteiten op school, als alle gegevens worden teruggerekend naar een fulltimebaan.

Royaal

Dat is royaal meer dan de ruim 42 uur die VO-leraren formeel werken, wanneer wordt uitgegaan van de cao-normen van 1659 uur in 39 schoolweken. Of die formele 1659 uur een reele weerspiegeling van het aantal uren per jaar is, kan pas aan het einde van het onderzoek worden gezegd.

Parttimers werken relatief veel meer ten opzichte van de omvang van hun baan. Dat geldt zeker voor parttimers met een baan van minder dan 50 procent. Zij werken veel thuis aan hun schoolwerk. Leraren die rond de vier dagen per week werken (75-90 procent) werken zo veel over dat zij eigenlijk een fulltime werkweek vullen.

Kijken we naar de stressfactoren, dan vinden docenten vooral ouderavonden, oudergesprekken en surveilleren tijdens de pauze erg belastend. Bij nakijken en lesgeven geven leraren gemiddeld een normale belasting aan, terwijl de groep vanaf 57 jaar dat als bovengemiddeld zwaar ervaart. Uit de tot nu toe beschikbare gegevens wordt duidelijk dat fulltimers meer stress ervaren dan parttimers met een kleine baan van minder dan een halve werkweek.

Veel druk

"Al die cijfers laten zien dat een voltijdbaan in het onderwijs veel te veel druk legt op leraren", zegt Verheggen. "Niet voor niets hoor je dat veel starters liever een baan van vier dagen nemen, zodat ze op de vijfde dag rustig hun werk af kunnen maken. Maar dat is natuurlijk belachelijk, dat je vooraf een dag onbetaald werk inbouwt."