Stamcellen voorkomen hersenschade bij vroeggeboorte

18 januari 2016

Therapie moet zorgen voor minder ernstige gezondheidsbeperkingen op lange termijn (MUMC+ nieuws)

Wetenschappers van het Maastricht UMC+, Maxima Medisch Centrum (Veldhoven) en Athersys Inc. (Cleveland, USA) hebben aangetoond dat stamcellen succesvol kunnen worden ingezet om hersenschade te voorkomen bij te vroeg geborenen. Een tekort aan zuurstof in het kwetsbare brein van de premature baby kan leiden tot aanzienlijke gezondheidsbeperkingen op lange termijn. Tegen ernstig aangeboren hersenletsel als gevolg van zuurstoftekort is tot op heden geen remedie. De onderzoekers hopen daar met stamceltherapie in de toekomst verandering in te brengen.

Per jaar worden ongeveer 180.000 kinderen geboren in Nederland. Een op de tien daarvan ziet te vroeg het levenslicht. Daarnaast krijgt ongeveer een procent van alle baby's rond de geboorte in meer of mindere mate te maken met zuurstoftekort (ook wel asfyxie genoemd). Te weinig zuurstof kan leiden tot hersenschade, met mogelijk ernstige gevolgen, zoals verlamming en verstandelijke beperking bij het kind. Vroeggeboorte gaat gepaard met een groter risico op blijvend hersenletsel. Een risico dat kan oplopen tot maar liefst twee derde van alle overlevende kinderen die in week 24 van de zwangerschap worden geboren. Bij kinderen die een volledige zwangerschap doorlopen, kan hersenletsel door zuurstoftekort worden bestreden door lichaamskoeling. Bij vroeg geborenen is dat echter geen optie, omdat afkoeling onaanvaardbare risico's met zich meebrengt.

Ontsteking

Na een periode van zuurstoftekort treedt onder andere een ontstekingsreactie op in het brein. Die reactie speelt een belangrijke rol bij het afsterven van hersencellen. Stamcellen zouden een zogeheten neuro-beschermende werking hebben en de ontstekingsreactie tegengaan. In de preklinische studie van de Maastrichtse onderzoekers werden specifieke stamcellen, zogeheten Multipotent Adult Progenitor Cells (MAPC's), ingezet bij premature foetussen van een schaap die te kampen hadden met zuurstofgebrek. "De toediening van stamcellen liet onder andere een aanzienlijk afname zien van ontstekingsfactoren, een verminderde schade aan hersencellen en een verbeterde functie van de hersenen", zegt hoofdonderzoeker en kinderarts in opleiding Reint Jellema van het Maastricht UMC+.

Klinisch inzetbaar

De stamceltherapie zorgde daarnaast ook voor een afname in het aantal insulten als gevolg van zuurstoftekort. Een dergelijk insult is vergelijkbaar met een epileptische aanval en is een bekend symptoom van zuurstofgebrek. Tevens werd de duur van dergelijke aanvallen korter. "We hebben met dit onderzoek een belangrijke stap gezet om de therapie in de kliniek te gaan onderzoeken", zegt Jellema. "We hopen dat de inzet van stamcellen er uiteindelijk voor zorgt dat kinderen die zuurstofgebrek rondom de geboorte doormaken, minder belast zijn met ernstige gezondheidsbeperkingen op lange termijn en een normaal leven kunnen leiden."

De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Journal of Neuroinflammation. Reint Jellema is tevens gepromoveerd op onderzoek naar de inzet van stamcellen tegen hersenletsel in het premature brein.