Astma bestrijden met minder medicijnen

14 januari 2016 | NIEUWSBERICHT

Persijn Honkoop onderzocht verschillende behandelstrategieen bij astma. Patienten blijken vrijwel evenveel baat te hebben bij een milder behandelregime, als bij een zwaarder regime met meer medicijnen. Een FeNO-meter kan de huisarts helpen om de astma onder controle te houden en de meest effectieve medicatie voor te schrijven. Dat concludeert Honkoop in zijn proefschrift, waar hij op 14 januari op promoveerde aan het LUMC.

Mensen met astma kampen onder andere met een blijvende ontsteking in de longen. De klachten zoals hoesten en benauwdheid varieren per dag; bij hevige klachten of een plotselinge verergering spreekt men van een astma-aanval.

Minder bijwerkingen

"Tot nu toe richt de behandeling van astma zich meestal op wegnemen van alle symptomen en het voorkomen van aanvallen. Dat lukt vaak wel, maar daar zijn dan ook veel medicijnen voor nodig, die bijwerkingen kunnen hebben als heesheid, longontsteking en soms zelfs storingen van de bijnierschorsfunctie. Ik heb gekeken of je niet in plaats van naar een 'goed gecontroleerd astma' naar een 'voldoende gecontroleerd astma' kunt streven, zodat werking en bijwerkingen meer in evenwicht zijn", aldus Persijn Honkoop.

En dat blijkt inderdaad het geval. "We hebben beide streefdoelen met elkaar vergeleken; patienten in de groep 'voldoende gecontroleerd astma' scoorden even goed op kwaliteit van leven en hadden niet meer astma-aanvallen als patienten in de groep 'goed gecontroleerd astma'. Terwijl de eerste groep wel duidelijk minder medicijnen nodig had."

Ontstekingsreactie

Honkoop onderzocht ook de toegevoegde waarde van de FeNO-meter, een apparaat dat de concentratie stikstofoxide (NO) in de uitgeademde lucht meet. Die hoeveelheid is een maat voor de ernst van de ontstekingsreactie. "Nu gebruikt de huisarts of praktijkverpleegkundige meestal een vragenlijst en een longfunctiemeting om te kijken hoe het er met de astma voorstaat, maar die geven geen informatie over de mate van ontsteking in de luchtwegen. Terwijl we weten dat de ontstekingsreactie soms al verergert voordat iemand klachten heeft. Een hoge score op de FeNo-meter kan dus als waarschuwing dienen voor een verslechtering van de controle over astma", aldus Honkoop.

Ook kan de medicatie aan de hand van de score met de FeNO-meter worden aangepast. Er zijn namelijk ruwweg twee soorten medicijnen voor astma: luchtwegverwijders en ontstekingsremmers. "Wanneer de FeNO-meter aangeeft dat de ontsteking heviger is, kun je een ontstekingsremmer voorschrijven. Is er sprake van astmatische klachten zonder veel ontstekingsreactie, dan kies je voor een luchtwegverwijder."

Kosteneffectief

Streven naar 'goede controle' van de astma met een FeNO-meter is dan ook het meest kosteneffectief, concludeert de promovendus. Maar aangezien de aanschafkosten van zo'n meter vooralsnog niet vergoed worden, zal niet elke huisarts dat op korte termijn doen. "Dan is een goed alternatief om te streven naar 'voldoende controle' zonder FeNO-meter", aldus Honkoop.

Hij ontdekte ook dat het uitmaakt of mensen zelf hun klachten rapporteren met bijvoorbeeld een online vragenlijst, of dat zij die samen met een praktijkverpleegkundige invullen. "Mensen geven in die laatste situatie mogelijk eerder sociaal wenselijke antwoorden en rapporteren minder klachten dan online. Iets om rekening mee te houden wanneer je het geven van medicatie laat afhangen van een grenswaarde. Dan kan het net uitmaken op welke manier iemand de klachten gemeld heeft."

Persijn Honkoop (1980) promoveerde op 14 januari op zijn proefschrift Management of asthma in primary care. Hij werkt als huisarts in Noordwijk en is tevens onderzoeker bij het Kwaliteit van Zorg instituut van het LUMC.