11 JAN 16. Wolken spelen een grotere rol bij het smelten van de Groenlandse ijskap dan tot nu toe werd aangenomen: een wolkendeken boven de ijskap vergroot de hoeveelheid smeltwater met een derde, in vergelijking met een situatie zonder wolken. Dat blijkt uit een internationale studie onder leiding van de KU Leuven, die werd gepubliceerd in Nature Communications.

11 JAN 16. Wolken spelen een grotere rol bij het smelten van de Groenlandse ijskap dan tot nu toe werd aangenomen: een wolkendeken boven de ijskap vergroot de hoeveelheid smeltwater met een derde, in vergelijking met een situatie zonder wolken. Dat blijkt uit een internationale studie onder leiding van de KU Leuven, die werd gepubliceerd in Nature Communications.

De Groenlandse ijskap is - na Antarctica - de op een na grootste ijsmassa ter wereld. De ijskap verliest in sneltempo massa en draagt in toenemende mate bij tot de stijging van de zeespiegel. De rol van wolken in dit sneeuw- en ijsverlies werd nog nooit eerder berekend, en is ook niet af te leiden uit theoretische klimaatmodellen: bij gebrek aan meetgegevens zijn de verschillende modellen het niet eens over het belang van wolken boven de ijskap.

Hoofdauteur Kristof Van Tricht van het Departement Aard- en Omgevingswetenschappen doctoreert in de geografie over de rol van wolken boven Groenland. "Wolken hebben altijd meerdere effecten. Enerzijds doen ze bij sneeuwval de ijskap rechtstreeks aangroeien. Anderzijds hebben wolken ook een onrechtstreeks effect op de ijskap: ze beinvloeden de temperatuur, en sneeuw en ijs reageren daarop door te smelten en weer te bevriezen. Dat gaat in twee richtingen. Wolken houden het zonlicht tegen en zorgen zo voor afkoeling. Tegelijk vormen ze een deken dat de warmte vasthoudt boven het oppervlak, vooral 's nachts. In deze studie stellen we de vraag wat het nettoresultaat is van deze twee indirecte effecten voor de gehele Groenlandse ijskap."

De onderzoekers gebruikten specifieke satellietobservaties van 2007 tot en met 2010 om wolken boven de Groenlandse ijskap te detecteren en vergeleken de resultaten met metingen op de grond. Deze data werden met sneeuw- en klimaatmodellen gecombineerd om het netto-effect van wolken in kaart te brengen: "Boven de hele Groenlandse ijskap zorgen wolken voor een opwarming, die zich vertaalt in een extra afvoer van smeltwater: 56 gigaton (56 miljard ton) per jaar - een derde meer tegenover een scenario zonder wolken. In tegenstelling tot wat je zou verwachten, uit dit effect zich niet overdag tijdens het smelten, maar eerder tijdens de daaropvolgende nacht: je kan een sneeuwpakket vergelijken met een bevroren spons die overdag ontdooit. Bij heldere, koude nachten kan een groot deel van het smeltwater in de spons herbevriezen, maar bij bewolkte nachten blijft het te warm en herbevriest slechts een kleiner deel van het water. De spons geraakt daardoor sneller vol en het overtollige smeltwater stroomt weg."

De bevinding betekent dat in de huidige klimaatmodellen de hoeveelheid smeltwater ruim kan worden onderschat, als er te weinig wolken worden gesimuleerd: "Met de klimaatverandering in het achterhoofd, en de rampzalige gevolgen van een stijging van het zeeniveau voor de hele wereld, is het van belang dat we dit alles beter leren begrijpen, zodat we betrouwbaardere projecties kunnen maken voor de toekomst. En wolken zijn daarvoor belangrijker dan gedacht."