Nieuwjaarstoespraak burgemeester, maandag 4 januari 2016
Johan van Kalmthout
Tijdens de nieuwjaarsreceptie op maandag 4 januari jongstleden werden de gasten toegesproken door burgemeester Frank Petter. De nieuwjaarstoespraak is hier te lezen.
Geachte aanwezigen,
ik vind het fijn dat u in groten getale naar deze nieuwjaarsreceptie bent gekomen. De nieuwjaarsbijeenkomst is bij uitstek een gelegenheid om terug te kijken en vooruit te blikken, maar ik wil eerst even stilstaan bij het heden.
Lange tijd is modernisering een soort toverwoord geweest waarmee we economische en maatschappelijke problemen dachten te kunnen oplossen. Innovatie in de techniek, democratiseren in de politiek, individualisering en secularisatie in de samenleving: als dat allemaal maar zo door mocht gaan dan
zou er vanzelf de ideale wereld, het nieuwe Utopia ontstaan.
Intussen weten we wel beter: het onbehagen bij burgers, de angst voor terreur, de tweedeling in de samenleving als het gaat over de vluchtelingenproblematiek, de groeiende werkloosheid, daar lijkt modernisering nu juist geen antwoord op te hebben. Integendeel: de technologische ontwikkeling
heeft ons ook de kerncentrale in Doel gebracht. Leden van onze raad hebben in de media terecht gewezen op onzorgvuldige manier waarop besluitvorming tot heropening bij onze zuiderburen verlopen is en dit weekend hebben ze een oproep gedaan in mijn richting om met collegae uit de regio te
bewerkstelligen dat deze kwestie aan de orde zal worden gesteld op nationaal niveau. Ik zal graag aan hun oproep gehoor geven. Niet alleen omdat ik hun bezorgdheid deel, maar ook en vooral omdat dit het enige niveau is waarop deze zaak effectief kan worden aangekaart.
Technologische ontwikkeling heeft dus ook de zgn. risicosamenleving voortgebracht en we moeten ons af gaan vragen of de politiek in bestuurskracht meegegroeid is om de risico's voor onze samenleving tot een minimum te beperken.
Ook andere verworvenheden van de hedendaagse modernisering -bijvoorbeeld op maatschappelijk terrein- blijken een schaduwkant te hebben. Meer vrijheid kan tot narcisme leiden en ongevoeligheid voor de waarden van anderen. Democratisering kan leiden tot een politiek waarbij de grootste mond het
voor het zeggen heeft en waarbij alles wat met gezag te maken heeft verdacht gemaakt wordt. In de media zie ik cynisme en verbittering groeien. En door dit alles neemt het onbehagen bij de burger alleen maar toe en het vertrouwen in het bestuur en het gezag lijkt alleen maar af te nemen.
Onlangs nam Gabriel van den Brink afscheid als hoogleraar matschappelijke bestuurskunde. Weet u nog: Hij was bij ons te gast toen wij met vertegenwoordigers van groeperingen uit onze maatschappij in gesprek gingen over de samenleving van morgen naar aanleiding van de aanslag op de redactie
van Charlie Hebdo. Er werd hem een bundel met essays aangeboden met als titel: onder de motorkap van de modernisering. Rode draad in de verschillende beschouwingen is dat er onder die motorkap een prachtige motor is ontwikkeld en dat het voertuig daardoor steeds harder is gaan rijden, maar dat
er geen of weinig aandacht is geweest voor de stuurmanskunst. Hoe gaan we om met veranderende omstandigheden? Hoe zorgen we dat er vertrouwen is en blijft in het politiek bestuur? Het gaat niet alleen om vernieuwing en verandering, maar ook om de manier waarop we die verandering en vernieuwing
kanaliseren. Voor ons betekent dat: hoe zorgen we dat deze gemeente die haar kaarten zo sterk zet op innovatie op economisch en maatschappelijk terrein. Dat die gemeente het theater van het goede leven is en blijft?
Vandaar dat ik in mijn toespraak twee begrippen centraal heb gesteld: niet alleen innovatie, maar ook creatie. Het mag duidelijk zijn dat wij in Bergen op Zoom en op de Brabantse Wal op het gebied van biobased economy, op het gebied van maintenance en logistiek een bron van innovatie kunnen
en willen zijn. Maar innovatie alleen is misschien niet voldoende. Technische vernieuwing gaat in veel opzichten door op het oude spoor en heeft juist het creatieve nodig om ook dat te ontwikkelen en produceren wat een duurzame samenleving echt nodig heeft.
Vooralsnog zijn we met name bezig om zoveel mogelijk handen aan het werk te krijgen, werk, werk en nog eens werk is het adagium. Maar daarnaast willen we ook naar de lange termijn kijken en willen we bijdragen aan een duurzame circulaire economie, zodat er ook voor onze kinderen een toekomst
is. Daarbij is niet alleen innovatiekracht, maar juist ook creativiteit nodig om datgene te bedenken en ontwerpen wat de wereld van morgen echt nodig heeft.
Het creatieve zit in de genen van onze inwoners: Vastenavond, de Maria-ommegang, Proefmei, het zijn allemaal uitingen van creativiteit. Dingen worden daarbij binnenstebuiten gedraaid, op z'n kop gezet, vanuit een onverwachte hoek bekeken en benaderd. Niets is vanzelfsprekend. Daar zijn we in
Bergen op Zoom kei-goed in.
En dat is wat we nodig hebben: niet alleen in de chemie of de techniek, in het ondernemerschap en het onderwijs, maar zeker ook in de sociale verhoudingen. We zijn vanuit het bestuur en de politiek actief aan het inzetten op de betrokkenheid van onze burgers. Kernwoorden zijn daarbij:
gelijkwaardigheid, zelfwerkzaamheid, betrokkenheid en aanspreekbaarheid. Ook hier gaat het niet alleen om innovatie van een vergaderstructuur, maar juist ook om de creativiteit, de cultuur, het "omdenken", het creatief benaderen. Dat vinden wij belangrijk in Bergen op Zoom: actief burgerschap,
mensen die begaan zijn met de publieke zaak, die niet alleen gehoord willen worden, maar ook aanspreekbaar willen zijn. Van de leden van buurtpreventieteams tot organisatoren van onze bevrijdingsherdenkingen van de vele vrijwilligers bij de Maria-Ommegang tot Rico Verhoeven, onze
wereldkampioen kickboksen met wie ik onlangs een gesprek mocht hebben over de toekomst van onze jongeren, over de strijd tegen drugs en criminaliteit.
Voor al deze betrokken burgers, vrijwilligers vaak, wil ik een applaus!
Verleden
2015 was in vele opzichten een bijzonder jaar. Het jaar zal toch vooral in ons geheugen gegrift blijven staan als het jaar van de terreurdaden van IS, de aanslagen in Parijs en de schier eindeloze vluchtelingenstroom die daardoor op gang is gebracht. De aanslagen in Parijs op de redactie van
het weekblad Charlie Hebdo in januari van dit jaar en daarna de bloederige aanslagen in Parijs waarbij 130 mensen het leven lieten, zijn toch voor westerse begrippen ongekend. Als gemeenschap hebben we daarbij het hoofd niet laten hangen, maar zijn op een creatieve manier omgegaan met onze
verbijstering en ons verdriet. In gebouw T hebben we het gesprek met elkaar gevoerd over de samenleving van morgen.
Ook daar bleek een grote betrokkenheid. Heel Europa heeft inmiddels te maken met de opvang van vluchtelingen uit vooral Syrie. En ook dat brengt behoorlijke spanningen met zich mee. Toch geloof ik erin dat we ook dit vraagstuk op den duur zullen oplossen. Tot tweemaal toe hebben we in Bergen
op Zoom dit jaar crisisnoodopvang verzorgd in de sporthal aan de Boulevard. De warmte die veel vrijwilligers, maar ook onze eigen medewerkers van de gemeente daar gebracht hebben en de manier waarop zij zich hebben ingezet om de mensen op te vangen, sterken mij in de zekerheid dat Nederland en
Brabant niet de andere kant op kijkt, maar de verantwoordelijkheid neemt die nodig is.
Ook politiek bestuurlijk is het een roerig jaar geweest. Niet alleen landelijk, maar zeker ook plaatselijk.
En dat heeft sporen achter gelaten in de politiek, maar bijvoorbeeld ook in de ambtelijke organisatie. Het brengt mensen in onzekerheid. Nu gaat het er om dat we als politiek bestuur laten zien dat we op een eerlijke en betrokken wijze onze gemeente verder willen besturen. Dat we als bestuur
van deze gemeente laten zien dat het om onze burgers gaat en om de publieke zaak die wij met elkaar dienen. Ik vind het bemoedigend als ik zie dat toch ook steeds meer jonge mensen in het bestuur van onze gemeente geinteresseerd zijn in en betrokken raken bij de Bergse politiek. Onlangs is er
ook een kindergemeenteraad bijeen geweest en hebben leerlingen van verschillende basisscholen met elkaar gedebatteerd over de leefbaarheid van onze gemeente.
Als ik terugblik zijn er zeker ook andere successen te melden: Bergen op Zoom erfgoedstad en de opening van de nationale open monumenten dag door prof Pieter van Vollenhoven. En het feit dat we goud hebben behaald bij de verkiezing van groenste gemeente van Nederland en van Europa heeft
volgens het juryrapport niet alleen te maken met de innovatieve manier waarop hier heden en toekomst verbonden worden, maar ook met de creatieve manier waarop bestuur en burgers- waarop u- hebt samengewerkt.
Op weg naar een nieuwe toekomst
Met innovatie en creatie willen we veranderingen teweeg brengen. Met andere woorden, we blijven niet stil staan maar loope d'r mee weg tijdens Vastenavend. Innovatie en creatie zullen we laten zien -op de grote markt en het markiezenhof- aan de koning en de koningin als zij op 16 februari op
werkbezoek komen.
Innovatie en creatie: dat is en zal de drijfveer zijn achter de gesprekken die ik de afgelopen maanden met de Zeeuwse collega's gevoerd heb en de komende tijd met mijn Vlaamse collega's hoop te hebben over gezamenlijke strategische belangen.
De banden met Canada zullen verder worden aangehaald. Niet alleen als het gaat om gedenken en het vieren van de bevrijding, maar ook als het gaat om de economische banden met bijvoorbeeld Edmonton, een stadsregio met meer dan een miljoen inwoners. Zo gaan wij innovatief en creatief het nieuwe
jaar in. En als wij onder de motorkap van de modernisering kijken zijn we niet alleen trots op die sterke krachtige motor, maar ook op het besturingssysteem en we zullen zorgen dat de brandstof voldoende morele waarden bezit zodat die motor niet over de kop gedraaid zal worden. Ik wens u allen
een gezond en voorspoedig 2016!
Graag wil ik tot slot een woord van dank richten tot de 4 O's die hier vanmiddag aanwezig zijn en de daad bij mijn woord voegen om te laten zien hoe innovatief en creatief zij zijn: U weet dat de 4 O's staan voor:
Overheid, Onderwijs, Ondernemers en Organisaties;
Organisaties
-Fort Smakelijk; (zij verzorgen vandaag de hapjes)
-Het Facilitair Bedrijf; (zij zorgden voor de inrichting, de logistiek en de organisatie in deze Gertrudiskerk)
-De energiecooeperatie Brabantse Wal Een burgerinitiatief, dat hier in de kerk met een stand staat. Het is bewonerscollectief dat zich richt op het verduurzamen van de woningmarkt - Gageldonk West en Steenbergen Zuid
-Dagbestedingswinkel "t Roer om West Brabant" Een burgerinitiatief dat u ook met een stand in deze kerk kunt vinden. Zij zijn gevestigd in de Burgemeester van Hasseltstraat. Zij bieden dagbesteding voor jongvolwassenen met een niet verstandelijke, maar sociaal emotionele beperking.
Onderwijs
-Onderwijs; ROC West-Brabant Zoomvliet hotelschool. Zij leveren de gastheren en - dames, die hier vandaag aanwezig zijn.
Ondernemers
-De familie Nuijten, die vandaag hier de catering verzorgt.
-Beeldend kunstenaar: Sjoerd van den Boom, die zijn 25 jarig jubileum viert, wat er ook de reden van is, dat aan hem gevraagd werd de uitnodigingskaart voor vandaag mede vorm te geven.
Overheid
-De Streekorganisatie Brabantse Wal (die hier ook aanwezig is,) is een samenwerkingsverband tussen een groot aantal overheden, maatschappelijke organisaties en ondernemers, die de Brabantse Wal stevig op de kaart gaan zetten.
Ik nodig u graag uit om zometeen de standjes te bezoeken, met elkaar van gedachten te wisselen, het glas te heffen en voor zover u dat nog niet hebt gedaan, elkaar het allerbeste te wensen voor het nieuwe jaar.