Lobby in daglicht

door Lea Bouwmeester op 22 december 2015

Nederland is van ons allemaal, niet alleen van de grote bedrijven met veel macht om te lobbyen. Iedereen mag opkomen voor zijn of haar belang. En dus moeten we zorgen dat iedereen dan ook een eerlijke kans heeft om invloed uit te oefenen op wetgeving en beleid. Daarom hebben Astrid Oosenbrug en ik hierover een initiatiefnota (pdf) met veertien voorstellen geschreven, die we vandaag indienen.

In onze ogen is een goede overheid een open en uitnodigende overheid, die mensen betrekt bij het maken van beleid en wetgeving. Daarmee wordt tegenspraak georganiseerd, waarmee de kwaliteit verbeterd en het draagvlak vergroot.

Iedereen met een belang kan daarvoor lobbyen. In Nederland hebben we dus bijna 17 miljoen lobbyisten die kunnen proberen invloed uit te oefenen op de politiek, maar ook op toezichthouders en uitvoeringsorganisaties.

Lobby en lobbyisten zijn niet onomstreden. Er zijn dan ook reele risico's. Bijvoorbeeld dat mensen met een sterke positie, met macht of met geld, de boventoon voeren. Dat er teveel in achterkamertjes gebeurt. Daarmee is er ook het risico dat andere belangen te weinig in beeld komen, van kleinere organisaties of van (individuele) burgers. De kans bestaat dat enkele partijen een te groot en te eenzijdig stempel drukken op beleid. Dat is niet altijd zichtbaar en daardoor moeilijk controleerbaar. Wij willen dat veranderen.

Onze nota heet "Lobby in daglicht" omdat we denken dat daglicht de beste remedie is tegen de risico's. We willen dat openbaar wordt wie er een belang heeft ingebracht en wat ermee is gedaan. Nu nog is het te vaak ondoorzichtig welke afweging is gemaakt.

Wij willen dat het Kabinet mensen beter, eerder en op vernieuwende manieren betrekt. Meer daglicht aan 'de voorkant' dus. Dat kan bijvoorbeeld via openbare hoorzittingen en internet. En dat kan en moet al in een vroeg stadium, als er wordt nagedacht over een wet, niet pas als een wet al bijna klaar is. Hoe eerder mensen mee kunnen en mogen denken, hoe meer divers de invalshoeken en hoe meer tegenspraak. Dat komt de kwaliteit alleen maar ten goede.

Het daglicht is ook nodig voor de Tweede Kamer, die zo haar controlerende taak beter kan uitvoeren, aan de 'achterkant'. Het parlement kan zo, net als media en publiek, beoordelen of de belangenafweging goed is gemaakt. Daarom doen we voorstellen die beter inzichtelijk maken welke personen en organisaties meegepraat, meegedacht en meegeschreven hebben aan nieuwe voorstellen. Daarmee wordt beter inzichtelijk welke afwegingen zijn gemaakt. En wordt voorkomen dat machtige partijen de boventoon voeren.

Onze voorstellen zijn niet alleen gericht tot het kabinet. We vinden dat ook de Tweede Kamer en politieke partijen moeten nadenken over hun omgang met lobbyisten. Uiteraard dienen ook lobbyisten bij zichzelf te rade gaan hoe zij hun rol het beste kunnen invullen.

Het belangrijkste van onze nota is dat daglicht de beste manier is om lobby, maar vooral de afwegingen van politiek en bestuur in goede banen te leiden. Wij hebben al met veel mensen gesproken om onze nota voor te bereiden en we zetten dat gesprek graag voort; we zijn benieuwd naar de reacties.