Premier Eman: 'Aruba werkt op eigen kracht aan zijn toekomst'

Den Haag - Onder de titel `Aruba op Eigen Kracht' heeft de Arubaanse minister-president Mike Eman op 3 december 2015 voor zo'n tweehonderd aanwezigen in het Internationaal Perscentrum Nieuwspoort in Den Haag een lezing gegeven bij het Genootschap Nederland-Aruba.

De premier bood daarin een goed inzicht in de politieke en economische strijd van Aruba om binnen het Koninkrijk der Nederlanden een zelfstandige koers te varen. De heer Eman begon zijn lezing met een schets van de geschiedenis van zijn land dat in de eerste helft van de 20ste eeuw zijn welvaart voor een belangrijk deel ontleende aan de vestiging van een olieraffinaderij van Exxon bij San Nicolas.

Dertig jaar Status Aparte vieren

Met de toenemende welvaart van de Arubaanse bevolking kwam de roep naar meer zelfstandigheid ten aanzien van de toenmalige Nederlandse Antillen. Eman vertelde dat op 18 maart 1948 de Arubaanse delegatie bij de Ronde Tafelconferentie de wens uitspraak dat Aruba ooit een uitzonderlijke status zou willen hebben. Die wens is uiteindelijk na een lange politieke strijd verwezenlijkt op 1 januari 1986 met het bereiken van de officiele Status Aparte van Aruba. Volgend jaar viert Aruba het dertigjarig jubileum daarvan.

Minister-president Eman ging nader in op de slechte economische vooruitzichten van 1984 en schetste van daaruit de huidige stand van zaken. Twee jaar voor de Status Aparte kondigde het Exxon-concern aan de Lago raffinaderij op Aruba te sluiten. De sociaaleconomische gevolgen daarvan waren rampzalig. Het land verloor 50 procent van haar inkomsten, 35 procent van de beroepsbevolking werd werkloos. Het BNP van Aruba viel terug met 40 procent. Onder die omstandigheden ging Aruba de nieuwe staatkundige structuur in.

Economische groei door toerisme

Voor de sluiting van de raffinaderij leunde de Arubaanse economie op twee sterke pijlers: olieraffinage en het toerisme. Eman gaf aan dat Aruba op dat moment beschikte over 2000 hotelkamers. Na 1 januari 1986 koos de Arubaanse regering ervoor om het toerisme verder uit te breiden. Grote hotelprojectontwikkelaars werden aangetrokken om dit beleid uit te voeren. Aruba stond garant voor veel van deze projecten. Deze keuze heeft gezorgd voor een enorme economische groei in de late jaren `80. De werkloosheid daalde zodanig dat er migranten uit de omringende landen nodig waren om vacatures te vervullen. De groei had volgens Eman ook een keerzijde: de toename van het aantal toeristen en de welvaart die dat met zich meebracht vertaalde zich onvoldoende in meer welzijn van de bevolking. Er is daarom hard gewerkt aan meer sociale cohesie in Aruba met als adagium `meer kwaliteit dan kwantiteit'.

Aruba's antwoord op mondiale crisis 2008

In 2008 kreeg ook Aruba te maken met de mondiale financieel-economische crisis. Die vertaalde zich in een sterke achteruitgang van het toerisme en opnieuw de sluiting van de raffinaderij. Veel partners van Aruba in de toeristische sector staakten hun activiteiten in Aruba: de KLM stopte zijn vluchten naar Aruba en Carnival Cruise Line schrapte zijn vaarroutes naar het eiland. Het wegvallen van inkomsten drukte zwaar op de overheidsfinancien. Minister-president Eman vertelde dat zijn regering in 2009 na vele overwegingen koos voor een beleid van `eerst groeien en daarna snoeien'. Hij had daarbij de adviezen voor ogen van internationaal vermaarde economen en van landen, die eenzelfde beleid voor stonden. Vooral echter ging het hem om een beleid ten behoeve van de Arubaanse economie en de Arubaanse bevolking.

Poldermodel: koopkracht lage inkomens

`We kozen voor investeringen in het mooier, schoner en veiliger maken van ons eiland. Er is geinvesteerd in kwaliteit van toerisme. Het toeristisch product was hier duidelijk aan toe. Daarnaast zijn we begonnen met de nodige hervormingen, zoals het ambtenarenpensioen, de pensioengerechtigde leeftijd en het ouderdomspensioen AOW. Dit alles in fases en in dialoog met de sociale partners. Ook Aruba werkt met een poldermodel. De overheid zelf kon weinig investeren in gebouwen en infrastructuur, maar koos voor het verbeteren van de koopkracht van de mensen. De bijstandsuitkering ging omhoog; er kwam een reparatietoeslag voor mensen met lage inkomens en de tarieven voor water en elektriciteit gingen omlaag', aldus Mike Eman.

Ter verduidelijking van zijn beleid voegde Eman hieraan toe: `In Nederland begrijpt iedereen de uitspraak `de tering naar de nering zetten'. Het zorgt voor vertrouwen, want er is iemand die het probleem aanpakt. In Aruba daarentegen zouden bezuinigingen de situatie juist verergeren. Het zou tot meer pessimisme hebben geleid'.

Bo Aruba: breed duurzaam beleid

De Arubaanse regering startte een groot investeringsprogramma - Bo Aruba - dat vernieuwing van steden en wijken behelsde, van infrastructuur, openbare ruimtes en scholen. Daarnaast kwam de regering met een beleid voor de diversificatie van de Arubaanse economie. Dit beleid is gericht op groene technologie, de functie van Aruba als hub tussen Europa en Latijns Amerika, het gateway-concept en het aantrekken van investeerders, voornamelijk op het gebied van duurzaamheid. Vooral ook investeerde de Arubaanse regering in een nieuwe visie op het Koninkrijk.

Eman erkende in zijn lezing dat het overheidstekort niet houdbaar is voor een eiland als Aruba en dat zijn regering begrijpt dat de zorgen hierover meer dan terecht zijn. `Wij hebben bewust gekozen om de economie te stimuleren. Hierin past enige nuances. We hebben het tekort weten te verlagen van 9,7 in 2014 naar 3,7 dit jaar. Een meer dan grote prestatie. Ons beleid is gericht om te komen tot een begrotingstekort van 0,5 in 2017.'

Werken aan meer draagvlak in Koninkrijk

Eman trok hierbij fel van leer tegen Nederland. `Aruba heeft een groot geloof in het Koninkrijk. Dat gaat terug tot Koningin Wilhelmina. Daarom was de ingreep van Nederland vorig jaar zomer extra pijnlijk. Ik zie hierin een ongelijke aanpak binnen het Koninkrijk. Aruba heeft bij het afbouwen van de ontwikkelingshulp samen met Nederland het Fondo di Desaroyo Aruba opgericht. Nederland en Aruba hebben gelijkelijk aan dit fonds bijgedragen. Met Curac,ao heeft Nederland het USONA opgericht: de Nederlandse bijdrage aan dit fonds was 1,1 miljard gulden, terwijl Curac,ao geen storting hoefde te doen. Met Curac,ao en St. Maarten heeft Nederland op 10-10-2010 afgesproken dat beide landen een sanering van hun schuld zullen krijgen. Beide landen kunnen op de kapitaalmarkt geld lenen tegen een gunstige rente van 2 procent. Hij vond echter ook dat er over deze situatie moet worden heengestapt en dat het accent vooral ligt op samenwerking. Eman: `Onze visie moet zijn gericht op het scheppen van meer draagvlak binnen het Koninkrijk. Hierin liggen evident veel win-win kansen voor beide landen.'

Vele projecten in uitvoering

Minister-president Eman besloot zijn lezing met een opsomming van het een aantal projecten dat de komende jaren wordt afgerond, zoals de uitbreiding van het Horacio Oduber ziekenhuis, de nieuwe haven bij Barcadera en het begin van de bouw van de cruiseterminal in Oranjestad, de aanleg van de Green Corridor - een vierbaansweg tussen luchthaven Reina Beatrix en San Nicolas en de ringweg rond Oranjestad. Ook worden er pogingen gedaan voor een eventuele heropening van de raffinaderij. Volgens hem is dit de manier van Aruba om de nodige resultaten te boeken. `Op eigen Kracht!