Trekken frisse concepten de vergrijsde watersport vlot?

Slimme verhuurplatforms watersport groeien

Nederland is een van de geboorteplaatsen van de watersport. Daaruit ontwikkelde een sterke industrie. Nog steeds komen veel innovaties van rondom de Nederlandse wateren. Helaas, de watersport duikelt een diep dal in. Eigenaren van boten zijn oud en willen van hun boot af. Het einde van watersport of zal het boot delen en andere slimme concepten de sector redden?

Bij de opening van de HISWA te water klinken optimistische geluiden. Nederland telt een stevige populatie watersporters, 2,6 miljoen. Het aantal vaartuigen wordt geschat op 500.000 en de beurs toonde 50 primeurs, meldde de beursmanager. Dat lijkt op een springlevende industrie. Cijfers over de watersporter geeft een volledig andere draai aan de beeldvorming. De ANWB meldt in een recent onderzoek dat de gemiddelde booteigenaar 58 jaar oud is. Nog schokkender voor de branche is dat 30% in de komende 3 jaar van plan is zijn boot te verkopen. Slechts een klein deel van die 30% wil daarna ook nog blijven varen. En toch willen mensen op en rondom het water recre*ren melden diverse standhouders. Dat schisma lijkt een voedingsbodem voor nieuwe markten. Beter gezegd, voor ondernemers met andere idee*n over water en wat je daarmee als consument wilt doen.

Debat over boot delen

Het leidde bij de aanvang tot een levendig debat die in een setting van aanbieders vooral afspeelde rondom het debat over boten delen. Delen is niet een zuiver woord. De ondernemers die in de marktgaten springen, kijken vooral naar betere manier van verhuren. De ontwikkelingen hebben nauwelijks te maken met het basisidee dat je met meerdere mensen een boot koopt en dan afspreekt wie, wanneer mag varen.

Klein percentage met grote potentie

Vincent Zuidema van magazine De Waterkampioen onderzocht voor zijn masterstudie de markt voor het delen van boten. Het betreft een representatief onderzoek onder 1900 mensen waarvan 1750 booteigenaren. "6% van de booteigenaren staat open voor het delen. 3% staat open voor verhuur. Dat klinkt als heel weinig. Maar 1 op de 10 staat open voor deze idee*n voor iets dat een paar jaar geleden nog niet bedacht werd. Bij het delen ziet 33% de beschikbaarheid van de boot als een obstakel. Ook de angst voor schade speelt mee.*

Innovatie commercieel of voor verenigingen toepassen

Bij boten delen in de zin zoals Airbnb of Micazu huizen verhuren, denken velen aan commerci*le bedrijven. Watersportverenigingen kunnen met de ontwikkeling van het delen zomaar hun positie versterken. Maarten Voogd, zelf jachtontwerper, hielp bij zijn Enkhuizer Watersportvereniging *Almere* met het opzetten van de Zeilpas. "Er is geen kapitaal meer beschikbaar voor het aanschaffen van boten. Je merkt dat het type eigenaar verandert. De *die hard* booteigenaar bestaat niet meer. Toch willen mensen zeilen maar ze hebben daarbij meerdere rollen zoals de sportieve zeiler, de klassieke eigenaar of de waterrecreant. De waterrecreant wil helemaal niet meer kopen maar kiest voor zijn recreatie op het water wel voor comfort, en de snelheid is om de actieradius te vergroten. Daarom zie ik nog wel een toekomst, ook in Nederland voor multihulls. Met verenigingen kun je faciliteren in deze veranderende markt. Bij onze watersportvereniging kun je de Zeilpas kopen en daarmee mag je onbeperkt gebruik maken van de boten in de vloot. In een maand tijd na de introductie kregen we 20 nieuwe leden. Dat was ongekend. Daar zie je de interesse vanuit de markt, minder de echte watersporters maar meer waterrecreanten. De Zeilpas kost tussen de 200 en 500 euro per jaar. Je moet genoeg leden hebben voor dit systeem van boot delen want de totale kosten per boot zijn ongeveer 5.000 euro per jaar.*

2 tot 3 verhuren

Ook bedrijven experimenteren volop met de ruimte die ontstaat tussen de wens van de consument om te varen zonder zelf met de hoge vaste lasten van een boot. Klaas Vermeulen startte vorig jaar met Barqo (www.barqo.nl). Het design van zijn boekingssite lijkt sterk op Airbnb. Het uitgangspunt ook, je stelt je boot ter beschikking en een potenti*le huurder kan bekijken of hij daarmee het water opgaat. "Het is heel simpel. Je kan aangeven wanneer je boot beschikbaar is, welk soort boot het is en tegen welke prijs. We zijn een klein jaar bezig en we zien dat er animo voor is. Het aanbod is nu ongeveer 1200 boten en er zijn redelijk wat transacties geweest.* Met de ervaringen van de eerste maanden rekent Vermeulen erop dat iedere boot 2 tot 3 keer paar jaar wordt verhuurd. Hij verwacht in de komende jaren nog wel groei vanuit de toenemende groep waterrecreanten.

Trends waterrecreatie

1 Suppen populair

Stand up paddeling is in de watersport afgekort tot sup. Het handige aan de huidige generatie sup boards, je kunt ze ook opblaasbaar kopen. Dan passen peddel en plank makkelijk in de auto. Het is een stevige workout. In het buitenland bestaan series van serieuze wedstrijden.

2 Laagdrempelig leren zeilen

Zeilen is leuk maar niet meteen makkelijk. Heel veel mensen willen deze tak van watersport leren kennen, blijkt uit de eind september verzamelde cijfers over de Optimist on tour. Het afgelopen jaar stapten 15.000 kinderen in deze kleine zeilbootjes. 40 Watersportverenigingen en jachthavens deden mee in het programma. Het KNWV probeert kinderen te verleiden om te blijven varen via de Otterclub. Kinderen krijgen een werkboek mee en ze kunnen gratis lid worden van het verbond. Dit leverde 3.000 Otterclub leden op.

3 Watersport moet mix bieden

Een kans voor recreatie op en om het water. De waterrecreant wil meer doen rond het water. Daarom organiseren zeilscholen een breed programma voor kinderen. Tijdens de Optimist on tour werd ook kanovaren, over water lopen in een aquabubble en proeven doen met water aangeboden. "Je moet waterrecreanten veel bieden,* aldus Roeland Geertzen van de KNWV.

4 Windsurfen weer terug?

In de jaren *80 en *90 immens populair, het windsurfen. Daarna ging het bergafwaarts. Het lijkt weer een beetje populairder te worden. Dit is niet cijfermatig te onderbouwen.

Beperking markt: wie heeft zin in varen?

Een ander concept startte Egbert de Waard in 2008 met Flexyachts. Consumenten kunnen bij hem terecht voor zeil- en motorboten. Zijn ervaringen zijn interessant omdat dit concept al vele jaren draait. Daardoor kan De Waard nog een ander punt aan het debat toevoegen. "Binnen gezinnen zie je dat niet iedereen het leuk vindt om te varen. Vaak is het de man die zin heeft om te varen. Ook niet alle kinderen hebben er even veel plezier in. Dat houdt mensen tegen om een boot te kopen. Ik zie de laatste jaren dat mensen meer keuzevrijheid willen voor hun vrije tijd. Dan is het fijn als je kunt varen met een kwalitatief goede boot zonder zelf een eigen boot te bezitten. Ons concept gaat om het boot delen met een vaste groep eigenaren. Doordat je vaste mensen hebt rondom een boot zie je dat er zorgvuldig mee wordt omgegaan. Je wordt lid en dan sluit je een jaarabonnement af. Mensen willen geen sores hebben, dat moet je dan ook als aanbieder weghalen. Dit is flexibel en voordelig. Bovendien zijn het betrokken mensen die rekening houden met anderen.*

De leden kennen elkaar en hebben vaak over de verhuur onderling email contact. Opvallend is dat veel ondernemers zich inschreven bij Flexyachts. Misschien een teken van deze tijd, de groei gaat de laatste twee jaar sneller dan in de eerste jaren na de oprichting. Dit bedrijf biedt 10 boten aan, uit een hoger segment in afwerking. "Nu zien we brede acceptatie voor deze manier van het aanbieden van een boot terwijl in 2008 veel scepsis was bij de start.*

Van eigendom naar service

De drie voorbeelden scheppen een beeld waarbij watersport verandert van eigendom naar serviceverlening. De acceptatie voor nieuwe vormen lijkt hoog terwijl enkele jaren geleden nog gangbaar was dat je eigenaar moest zijn. De omslag naar verhuur lijkt net als in andere delen van de vrijetijdseconomie groot te worden. Toch ziet branchevereniging HISWA liever een andere ontwikkeling. Het is nog maar de vraag gezien de veranderingen bij de consument of dit een re*le blik op de werkelijkheid is.

75% vaart mee

Geert Dijks, directeur HISWA ziet ook de tekenen van het doemscenario. "Over 10 jaar is de grote groep van booteigenaren 75 jaar. Dan stopt bijna iedereen in die groep met varen. 35% van de boten zijn 34 jaar of ouder. Toch is watersport populairder dan ooit. Watersport heeft waarde in zich voor rust, ruimte, sportiviteit en dichtbij en dat is een groeimarkt. We weten uit onderzoek dat mensen meer willen watersporten. 75% van de mensen vaart mee, of huurt maar koopt geen eigen boot. Sharing zien we naast huren als een mogelijkheid voor de watersport. We zijn daarom als branchevereniging gestart met de ontwikkeling van een sharing contract. De verhuur is en blijft een relatief kleine markt. Je kunt ook aan concepten denken *try before you buy*. Of dat je de huursom terugkrijgt bij aankoop van de boot. We zien toch een grote groep die een boot koopt. In de afgelopen jaren hebben mensen de hand op de knip gehouden. Als brancheorganisatie denken we dat mensen ook vaak zelf een boot willen kopen. We stimuleren het bezit van een eigen boot. We denken dat methodes die bijdragen aan het kennismaken met een boot leiden tot koop.*

"Watersport moet veranderen"

De ondernemers in boten delen en verhuur geloven niet meer in eigen boten bezit. Dat past natuurlijk ook bij hun manier van ondernemen in waterrecreatie. Ook Roeland Geertzen, manager belangenbehartiging bij het Koninklijk Nederlands Watersport Verbond denkt anders over de ontwikkeling. "De watersport moet veranderen en de kansen van de deeleconomie benutten. De markt, zowel in vraag en aanbod biedt genoeg kansen. Je moet watersport anders brengen. Bij Sail ontvingen we met de Optimist on tour 5950 kinderen. Heel veel waren positief over zeilen. Je ziet de aanvragen voor zeillessen toenemen. Ook vragen ouders naar les en naar het varen met boten. Deze aanpak levert echt een verjonging op en is effectief. Zeilscholen ervaren de positieve invloed. De zeilscholen zagen ongeveer 20% groei deze zomer in het aantal deelnemers.* Dit artikel verscheen in Recreatie & Toerisme oktober 2015.