De Russische Ziel

AVROTROS Vrijdagconcert series het Russische Rijk / Muzikale Meesterwerken / Carl Nielsen

vrijdag 4 december 2015, 20.15 uur inleiding Kees Wisse 19.30 uur

Radio Filharmonisch Orkest

Jun Märkl dirigent

Denis Kozhukhin piano

Nielsen Aladdin suite

Rachmaninov Tweede pianoconcert

Stravinsky Petroesjka (versie 1947)

Onder de titel De Russische Ziel brengt het AVROTROS Vrijdagconcert van 4 december aanstaande indrukwekkende bladzijden uit de Russische muziekhistorie. Centraal werk is het Tweede pianoconcert van Sergej Rachmaninov, de geëmigreerde Russische virtuoos die in 1943 overleed in Beverly Hills in Californië. Hij was op enkele dagen na zeventig jaar geworden. Zijn landgenoot Stravinsky vond hem ‘een genie’, en voor Vladimir Horowitz was Rachmaninov ‘een muzikale god.’ Het Tweede pianoconcert behoort tot de bekendste pianoconcerten aller tijden. Het verenigt technisch bravoure van de bovenste plank met prachtige lyriek en Russische melancholie. De componist bestreed met het componeren zijn depressiviteit en genas zichzelf.

Het is een kolfje naar de hand van de Russische pianist Denis Kozhukhin, die hier zijn debuut beleeft in het AVROTROS Vrijdagconcert. Kozhukhin (1986, Nizhni, Rusland) studeerde eerst aan de Balakirev Muziekschool bij Natalia Fish, en van 2000 tot 2007 bij Dimitri Bashkirov en Claudio Martinez-Mehner aan de Escuela Superior de Música Reina Sofía in Madrid. In 2010 won Kozhukhin het Koningin Elisabeth Concours in Brussel, wat het begin vormde van zijn internationale pianocarrière.

Het tweede Russische werk op het programma geldt met name door de sfeervolle instrumentatie als een van de meest betoverende en geliefde composities uit het begin van de 20ste eeuw: Petroesjka (1911/1947) van Igor Stravinsky. De oorspronkelijke muziek bij een pantomime- en dansvoorstelling over de pop Petroesjka werd door Stravinsky later bewerkt tot de versie met een kleinere orkestratie. De veelal exotische muziek begeleidt dansende dronkaards, een grappenmaker, een orgeldraaier met een danseres, een muziekdoos met weer een danseres, een oude tovenaar die op zijn fluit speelt, en poppen die een wilde Russische dans te dansen.

Het concert opent met de eveneens exotische muziek uit de Aladdin Suite van Carl Nielsen, de Deense componist die leefde op de drempel van twee tijdperken en die nieuwe wegen zocht in traditionele middelen. Net als Stravinsky zijn Petroesjka, schreef Nielsen zijn muziek voor een theatervoorstelling: Aladdin, ‘een dramatisch sprookje’ naar Duizend en een nacht. De voorstelling werd in 1919 in uitgevoerd in het Koninklijk Theater in Kopenhagen, oorspronkelijk vergezeld van tachtig minuten kleurrijke, inventieve muziek. Daaruit stelde Nielsen later de in dit concert gespeelde suite samen.

Het Radio Filharmonisch Orkest, dat dit jaar zijn zeventigjarig jubileum viert, staat onder leiding van de in München geboren dirigent Jun Märkl. Tot 2012 was hij muzikaal leider van het Orchestre National de Lyon en tevens chef-dirigent van het MDR Leipzig Radio Symphonieorchester. Momenteel is Jun Märkl chef-dirigent van het Baskisch Nationaal Orkest. In april 2014 dirigeerde hij in De Vrijdag van Vredenburg het Radio Filharmonisch Orkest in werken van Liszt, Richard Strauss, Ravel en Debussy.

Uitvoering educatieproject Pronkstukken

Voorafgaand aan dit concert presenteren leerlingen van de Werkplaats Bilthoven hun eigen compositie in Hertz. Gedurende drie workshopdagen hebben zij zich laten inspireren door Rachmaninov en zelf gecomponeerd. De presentatie is gratis toegankelijk en start om 19.00 uur. In de bijlage meer informatie over het project.