Groot Nationaal Onderzoek levert blauwdruk gesproken Nederlands


'Sprekend Nederland'-app gelanceerd

4 december 2015

De NTR lanceerde woensdag 2 december een Groot Nationaal Onderzoek naar alle Nederlandse accenten, tongvallen en dialecten, genaamd `Sprekend Nederland'. De NTR ontwikkelde, met NWO als een van de partners, een app om dit te onderzoeken. Met `Sprekend Nederland' willen de NTR, NWO en een grote
groep wetenschappers voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis een ware blauwdruk maken van de manier waarop Nederland spreekt. Bovendien gaan zij in kaart brengen welke vooroordelen mensen hebben over elkaars manier van spreken. Iedereen kan deelnemen aan dit onderzoek door het spelen van
de `Sprekend Nederland'-app op telefoon of tablet.

Een vrouw in de achtegrond laat op de vroorgrond haar telefoon met de Sprekend Nederland-app zienBeeld: NTRBeeld: NTR

Met de `Sprekend Nederland'-app spreken deelnemers zinnen en woorden in die anderen vervolgens kunnen beluisteren en beoordelen. Zodra deelnemers elkaars spraak beoordeeld hebben, ontvangen zij persoonlijke feedback die laat zien wat anderen van hen denken, puur gebaseerd op hun spraak.
Klinken sommige accenten betrouwbaarder of aantrekkelijker dan andere accenten? Wordt de Gooise `r' serieuzer genomen dan een zachte `g'? Bestaat er discriminatie ten aanzien van bepaalde accenten?

Dat soort vragen vormen de basis voor onderzoek dat de betrokken wetenschappers zullen uitvoeren met verzamelde data uit de app. Volgens onderzoeker Rosemary Orr (Universiteit Utrecht) staan `wetenschappers te springen om dit soort data te krijgen', omdat met `Sprekend Nederland' het gesproken
Nederlands, en de beelden die daaraan kleven, op een veel grotere schaal bestudeerd kan worden dan ooit tevoren.

Vooroordelen

Dat Nederlanders talloze vooroordelen hebben over elkaars manier van spreken is al bekend. Volgens sociolinguist Stefan Grondelaers (Radboud Universiteit) is dit `een enorm explosief onderwerp', omdat de beeldvorming omtrent accenten en tongvallen vaak verre van positief is. Zo worden mensen
uit de noordelijke en zuidelijke provincies van het land vanwege hun accent gemiddeld dommer, onaantrekkelijker en minder ambitieus gevonden dan mensen uit de Randstad. Er is echter weinig gedetailleerde informatie over accenten en vooroordelen die veel verder gaan dan dat. Een belangrijke
vraag die taalwetenschappers nu willen beantwoorden, is in welke mate het accent van sommige nieuwe Nederlandse groepen, zoals Marokkaanse-Nederlandse groepen, bijdraagt aan stereotypering en discriminatie.

Spreekhokken en Bent spreekt Nederland

Vanaf 11 november zendt de NTR wekelijks de webserie Spreekhokken [http://www.npo.nl/spreekhokken/POMS_S_NPO_2515439] uit op NPO3.nl. Daarin nemen mensen met verschillende tongvallen tegenover elkaar plaats en spelen de basis van de app. Ze horen elkaar spreken zonder elkaar te zien en spreken
vervolgens waardeoordelen uit over elkaar. Wanneer ze het hok verlaten, zien ze elkaar voor het eerst en wordt gekeken of de (voor)oordelen kloppen.

Tevens maakt de NTR drie afleveringen Bent spreekt Nederland voor 3Lab, waarin de Vlaamse muzikant en presentator Bent van Looy zich verdiept in jonge Nederlandse taalgroepen.

Resultaten

In het voorjaar van 2016 worden de eerste en meest opmerkelijke resultaten van `Sprekend Nederland' bekend gemaakt. In de maanden en jaren daarna worden de wetenschappers blijvend gevolgd tijdens het multi- en interdisciplinair analyseren van de grote hoeveelheid data.

Wetenschap en het grote publiek

NWO organiseert regelmatig evenementen die het publiek de kans bieden met de wereld van de wetenschap kennis te maken. Met het Groot Nationaal Onderzoek wil NWO enerzijds het grote publiek betrekken bij wetenschappelijk onderzoek en anderzijds onderzoekers de mogelijkheid bieden om via de
televisie en internet een grote groep deelnemers te bereiken.

Meer informatie

* Facebook | Sprekend Nederland
* Twitter | Sprekend Nederland
* NPO-serie Spreekhokken

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bron: NWO