De Tweede en de Eerste Kamer worstelen met de invulling van tolerantie. Daardoor neemt de ruimte voor andersdenkenden in Nederland af. Dit stelt Floris Mansvelt Beck op grond van zijn promotieonderzoek. Promotie op 2 december.

Respect voor gewetensvrijheid lijkt te verdwijnen

Mansvelt Beck deed onderzoek naar de parlementaire opvattingen over integratie, vrijheid en tolerantie in Nederland tussen 2000 en 2013. Hij concludeert dat de tanende ruimte voor andersdenken niet alleen religieuze minderheden bedreigt. Het vermogen om het eigen gelijk te relativeren door het tonen van respect voor gewetensvrijheid, lijkt verloren te gaan. En als een meerderheid dit vermogen verliest, vormt die meerderheid zelf een gevaar voor de liberale samenleving.

De Rituele-slachtwet

Zo blijkt dat, als het gaat om integratie, er ruimte is voor religie, maar dan wel onder de voorwaarden die de meerderheid stelt. Dat houdt in: uit vrije keuze, en zonder al te zeer afwijkende opvattingen. In het geruchtmakende debat over de Rituele-slachtwet eerder in 2015 blijkt het voor een meerderheid onverteerbaar dat een Christelijke minderheid gewetensvrijheid boven dierenwelzijn plaatst.

Botsende visies op vrijheid

Mansvelt Beck analyseerde parlementaire debatten, gehouden. Deze debatten laten een confrontatie zien tussen twee opvattingen van liberale vrijheid. Enerzijds biedt het parlement ruimte aan religieuze en culturele pluriformiteit en aan gewetensvrijheid. Maar anderzijds is de opvatting wijdverbreid, dat Nederlanders zelfredzaam, autonoom en geemancipeerd moeten zijn. In de botsing tussen deze twee visies delft gewetensvrijheid vaak het onderspit.

Gewetensvrijheid ondergeschikt

Voor een meerderheid van de partijen blijkt gewetensvrijheid van ondergeschikt belang. Zij hebben gewetensvrijheid ook niet nodig om de eigen levensstijl te beschermen; die wordt al door de meerderheid gedeeld. Hierdoor kunnen zij de wensen en argumenten van religieuze groeperingen afdoen als ongegrond of onredelijk. Christelijke partijen die juist een beroep doen op gewetensvrijheid, zoals ChristenUnie en SGP, krijgen nauwelijks gehoor. Zij stuiten op een meerderheid die overtuigd is van eigen argumenten en niet geinteresseerd in die van anderen.