Voor het eerst met patienten praten en leren van een snijsessie op een lijk. Afghaanse geneeskundestudenten studeerden in Leiden dankzij de lustrumactie Kans voor Studenten. Bij rector Carel Stolker blikken ze terug. `Vanaf nu staat de patient centraal.'

Geen actuele behandelmethoden

De studie geneeskunde in Afghanistan staat al decennia stil, zegt Reshad Payenda als Carel Stolker vraagt wat de Afghaanse studenten hier geleerd hebben. Het is eind november en dit is hun laatste week in Leiden voordat de vijf geneeskundestudenten na drie maanden terugkeren naar hun universiteit in Kabul. Payenda: `De docenten gebruiken lesmateriaal van tientallen jaren geleden waardoor we geen actuele informatie krijgen over nieuwe behandelmethoden.'

In de hal van de Oude UB: Abdul Rahman Saleem, Reshad Payenda, Abdul Rahman Saleem, Ahmad Jawad Mujaddedi, Sayed Sahil Hashemzay, Jamaluddin Mirajan.

In de hal van de Oude UB: Abdul Rahman Saleem, Reshad Payenda, Abdul Rahman Saleem, Ahmad Jawad Mujaddedi, Sayed Sahil Hashemzay, Jamaluddin Mirajan.

Ziekte of patient centraal?

In Afghanistan is de theorie heilig en moeten studenten de tekstboeken uit hun hoofd leren. De boeken zoomen vooral in op afzonderlijke ziekten. In Nederland, vertelt Abdul Rahman Saleem, staat niet de ziekte maar de patient centraal. Hierdoor kan de behandeling beter worden afgestemd op het individu. Want het maakt veel uit of een patient bijvoorbeeld kampt met overgewicht, ook andere gezondheidsproblemen heeft of op leeftijd is. | | Kans voor Studenten | | | | | | | | Met de lustrumactie Kans voor Studenten wil de universiteit ook studenten uit landen in wederopbouw, zoals Afghanistan en Zuid-Afrika, de kans geven om een tijd in Leiden te studeren. De inzamelingsactie leverde bijna 30.000 euro op, waardoor dit jaar en volgende jaren een aantal | | | | studenten hier kan studeren. De universiteit dankt alle donateurs voor hun genereuze bijdrage. Stichting Keihan werkt vanuit Nederland aan de verbetering van de gezondheidszorg in Afghanistan en cooerdineert samen met het LUMC de komst van Afghaanse geneeskundestudenten. | | | | | | | | | |

Snijsessie op een lijk

Een ander belangrijk verschil is het contact met patienten, merkt Jamaluddin Mirajan op. In Afghanistan spreken medici pas voor het eerst met een patient als ze klaar zijn met hun opleiding. Studenten lopen wel een paar weken stage in een ziekenhuis, maar ze mogen alleen observeren en niet spreken met patienten. In Leiden ging er een wereld voor hen open. De vijf mochten met patienten praten, observeerden een operatie van dichtbij en kregen anatomieles tijdens een snijsessie op een lijk. Dat is allemaal onmogelijk in Afghanistan. Snijden in lijken is verboden in het onderwijs en studenten oefenen alleen op plastic modellen

Op de kamer van Carel Stolker. Van links naar rechts: Ton Raap (LUMC), Evelien Hack (LUMC), Jawid Dehpoor van Keihan, Niloufar Rahim van Keihan, Reshad Payenda, Abdul Rahman Saleem, Carel Stolker, Ahmad Jawad Mujaddedi, Sahed Sahi Hashemzay, Jamaluddin Mirajan en Jeroen 't Hart (Onderwijs-en Studentenzaken).

Op de kamer van Carel Stolker. Van links naar rechts: Ton Raap (LUMC), Evelien Hack (LUMC), Jawid Dehpoor van Keihan, Niloufar Rahim van Keihan, Reshad Payenda, Abdul Rahman Saleem, Carel Stolker, Ahmad Jawad Mujaddedi, Sahed Sahi Hashemzay, Jamaluddin Mirajan en Jeroen 't Hart (Onderwijs-en Studentenzaken).

Mannen geweerd bij gynaecologie

`Jullie zijn de generatie die voor verandering moet zorgen', zegt Stolker. Maar dat zal niet eenvoudig zijn in een land waar een conservatieve lichting docenten het nog voor het zeggen heeft. Onlangs is besloten om mannen te weren uit de opleiding gynaecologie, vertelt Niloufar Rahim van Keihan, de stichting die de komst van Afghaanse studenten cooerdineert. Rahim is Leids alumna en geeft tegenwoordig ook trainingen aan docenten in Kabul. `Het is een moeilijke, conservatieve cultuur om door heen te breken. Koppige mannen bepalen wat er gebeurt.'

MOOCs

Hoe houden de studenten goede hoop eenmaal terug in Kabul? De studenten gaan hun ervaringen zoveel mogelijk delen met hun studiegenoten, zeggen ze. `Ik ga niet meer alleen teksten uit mijn hoofd leren, maar naar de hele patient kijken. Die staat nu centraal. We kennen nu ook andere bronnen, die kunnen we ook in Afghanistan gebruiken', aldus Sayed Sahil Hashemzay. Stolker wijst de studenten op de gratis Engelstalige MOOCs (Massive Open Online Course) van het LUMC. Als eerste medische instelling ter wereld biedt het LUMC die vanaf begin volgend 2016 aan: over klinische nier- en pancreastransplantaties en anantomie van de buik en bekken. Daar willen de studenten graag gebruik van maken, maar hun internet op de universiteit is wel erg traag.

Nederlandse studenten leren ook

Hun verblijf was niet alleen leerzaam voor de Afghaanse studenten, merkt professor Ton Raap van het LUMC op. Voor de Nederlandse studenten is het net zo goed leerzaam en verrijkend om studenten te ontmoeten uit een heel ander land met andere inzichten. Ze leren bijvoorbeeld hoe culturele invloeden doorwerken op het zorgsysteem. Het LUMC had ook graag vrouwelijke studenten uit Afghanistan willen hebben, maar zij voldeden helaas nog niet aan de toelatingseisen. Vrouwen hebben een achterstand omdat velen jarenlang niet of nauwelijks naar school konden gaan.

Taliban sparen meestal de dokters

`Hoe veilig is Kabul nu?', vraagt Stolker. De studenten beginnen te lachen. Een van hen merkt op: `We zijn eraan gewend dat het niet veilig is. Ik ben geboren tijdens oorlog en opgegroeid in oorlog. En hopelijk kom ik niet om tijdens oorlog.' Bovendien kan hun vak ook henzelf redden. `De Taliban sparen meestal de dokters. Want ook zij hebben ons nodig.'

(1 december 2015 - LvP/fotografie Marc de Haan)