Aidsremmers bereiken veel patienten niet in Sub-Saharaanse landen
dinsdag 01 december 2015
In grote delen van Sub-Saharaans Afrika bereiken levensreddende antiretrovirale medicijnen (aidsremmers) de patienten niet, ondanks dat medicijnen wel opgeslagen zijn in deze landen. Artsen zonder Grenzen roept in een nieuw rapport, Empty Shelves, Come Back Tomorrow, op om de weg van
medicijnen naar hun beoogde gebruikers dringend te verbeteren.
Onderzoek
Voor haar rapport deed Artsen zonder Grenzen onderzoek in Zuid-Afrika, Mozambique, Malawi en de Democratische Republiek Congo. Uit het onderzoek blijkt dat de benodigde medicijnen wel degelijk beschikbaar zijn in deze landen, maar afgelegen klinieken niet bereiken vanwege omslachtige
procedures, logistieke problemen en een gebrek aan middelen. Het lukt simpelweg niet om de laatste meters af te leggen.
Lege handen
`We kunnen niet repareren wat we niet zien,' zegt Tinne Gils, apotheker van Artsen zonder Grenzen. `De lege planken in klinieken worden vaak niet gemeld en patienten gaan simpelweg met lege handen naar huis. Op nationaal en internationaal niveau krijgen medicijntekorten aandacht van overheden
en internationale donoren, maar de beschikbaarheid van medicijnen in lokale klinieken wordt niet regelmatig onderzocht. Het gebeurt daarom vaak dat deze medische posten zonder voorraden zitten. Heel veel mensen worden daardoor getroffen.'
Hiv-patiente Bebe Magazini uit DR Congo: `Ik moest met lege handen weer weg. Ze zeiden dat ik drie dagen later terug moest komen.'
Tekorten
In Zuid-Afrika waren de afgelopen twee jaar tussen 20 en 25 procent van de lokale klinieken niet in staat waren om patienten hun volledige medicijnkuur te geven. In 80 procent van die gevallen waren de medicijnen wel in het land aanwezig, maar wisten deze hun weg naar de apotheken van die
klinieken niet te vinden. In Kinshasa, DR Congo, had in een periode van 3 maanden 77 procent van de klinieken een tekort aan een of meerdere aidsremmers.
Pijn en koorts
`Ik kreeg in 2011 te horen dat ik hiv-positief was,' zegt patiente Bebe Magazini uit DR Congo. `Sindsdien ben ik onder behandeling en neem ik elke dag mijn medicijnen in. Toen ik op een dag naar de kliniek ging om mijn medicijnen op te halen, konden ze me niets geven. Ze zeiden dat ik drie
dagen later terug moest komen. Ook toen moest ik echter met lege handen naar huis. Ik verloor 5 kilo. Ik had pijn en koorts. Ik werk als gezondheidswerker in een ziekenhuis, maar ik kon niet meer werken. De pijn was te ondraaglijk.'
Terug bij af
`Het gebrek aan beschikbare voorraden is extreem frustrerend,' zegt Bijou Luboya Mudimba, een verpleegkundige van een kliniek in Kinshasa. `Vanwege het maatschappelijke stigma op hiv en aids is het nog steeds bijzonder moeilijk om mensen zover te krijgen dat ze aan de behandeling beginnen. En
als dat dan lukt, moeten we ze vertellen dat we geen medicijnen hebben. Dan zijn we terug bij af. Dat maakt me verschrikkelijk boos.'
Stop Stock Outs (SSP) is een actiegroep in Zuid-Afrika die zich sterk maakt voor de beschikbaarheid van medicijnen voor hiv-patienten.
Mogelijk
Malawi is een positieve uitzondering. Daar leggen de medicijnen veelal wel de laatste meters naar de patient af - het bewijs dat dit mogelijk is in een land met beperkte middelen. Toch zijn ook daar de planken soms leeg als gevolg van veranderingen in behandelrichtlijnen of een toename van de
vraag naar een bepaald medicijn.
Langdurig commitment nodig
Het rapport van Artsen zonder Grenzen beschrijft dat structurele oplossingen voor deze problemen langdurig commitment van overheden en internationale donoren vereisen. Tegelijkertijd biedt het rapport snel toe te passen oplossingen om bij noodsituaties de negatieve gevolgen van
medicijntekorten te verminderen. Zo monitoren hiv-patienten in Zuid-Afrika en Mozambique de beschikbaarheid van medicijnen bij klinieken in hun regio en waarschuwen zij lokale overheden als de voorraden op zijn.
Systeem moet beter
`Het systeem moet verbeterd worden, want we kunnen hiv niet bestrijden zonder medicijnen,' zegt Dr. Gilles van Cutsem, medisch cooerdinator van Artsen zonder Grenzen in Zuid-Afrika. `Om de gezondheid van mensen te beschermen en de verspreiding van hiv tegen te gaan, moeten mensen hun hele
leven, en zonder onderbrekingen, aidsremmers innemen. Maar hoe kunnen patienten hun behandeling volhouden als hun medicijnen er niet zijn?'