Persbericht 1 december 2015

(Persbericht MUMC+)

Een veelvoorkomend micro-organisme in het maagdarmstelsel blijkt een graadmeter voor het ontwikkelen van overgewicht bij kinderen. Hoe groter de aantallen van de op een bacterie lijkende levensvorm (een zogeheten archaea, ofwel oerbacterie) des te groter het risico op overgewicht. Dat concluderen wetenschappers van het Maastricht UMC+ uit onderzoek onder bijna 500 kinderen in de leeftijd van zes tot tien jaar. De onderzoekers willen met het onderzoek meer inzicht krijgen in de mechanismen die een rol spelen bij het ontstaan van obesitas.

Het maagdarmstelsel van een mens is een complexe omgeving die bevolkt wordt door verschillende soorten micro-organismen, waaronder bacterien. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat dit leven een belangrijke rol speelt in allerlei processen in het menselijk lichaam. Nog niet zo lang geleden ontdekten onderzoekers een andere minuscule levensvorm in het maagdarmstelsel, behorende tot de familie van de zogeheten archaea, ook wel oerbacterien genoemd. Deze eencellige levensvorm komt normaliter in extreme omstandigheden voor, zoals hitte, kou of onder hoge druk. Methanobrevibacter smithii, of kortweg M.smithii, is zo'n oerbacterie, die zich bij veel mensen in het maagdarmkanaal bevindt. Nu blijkt zijn aanwezigheid in verband te staan met overgewicht.

Verband

De onderzoekers bekeken bij bijna 500 kinderen in de leeftijd van zes tot tien jaar of zij de oerbacterie konden terugvinden in de ontlasting. Bij 80 procent bleek deze in meer of mindere mate aanwezig te zijn, bij de overige 20 procent niet. Vervolgens werden gewicht en lengte van de kinderen een aantal jaren achtereen geregistreerd. Volgens prof. dr. Ilja Arts, hoogleraar Moleculaire Epidemiologie van Chronische Ziekten, bleek er een opmerkelijk verband te bestaan: "Hoe groter de aantallen van M.smithii in de darm, des te groter de kans op overgewicht. Een kans die tot drie keer zo groot kan zijn." Waarom de aanwezigheid van M.smithii kan zorgen voor een groter risico op obesitas is echter nog niet te verklaren.

Beter begrip

"Wel is bekend dat M.smithii, samen met bacterien, in de darm een rol speelt in de vertering van voedingsvezels die de mens zelf niet kan afbreken", zegt Arts. Nu er een verband met overgewicht is aangetoond, pleit Arts ervoor om het onderzoek naar de rol van de oerbacterie uit te breiden: "We vermoeden namelijk dat obesitas meer is dan enkel het gevolg van te veel eten en te weinig bewegen. Andere factoren, zoals de micro-organismen in het maagdarmstelsel, spelen waarschijnlijk ook een rol. Ook bij eventuele complicaties van overgewicht. De ene persoon met obesitas krijgt bijvoorbeeld hart- en vaatziekten of diabetes en de ander niet. We willen weten hoe dat komt." Arts verwacht dat een beter begrip van het microscopisch leven in de darm op termijn kan leiden tot gerichtere interventies, zoals bijvoorbeeld een individueel voedingsadvies.

De resultaten van de studie komen voort uit het KOALA-onderzoek en zijn recent verschenen in het wetenschappelijk tijdschrift Obesity. Het onderzoek is uitgevoerd binnen de publiek-private samenwerking TI Food and Nutrition.