Regioraad Twente ter ziele (aflevering 9, uit: In de ban van regiona..
OLDENZAAL - De regioraad Twente is niet meer. Vanaf 1 januari 2016 zijn raadsleden niet meer vertegenwoordigd in het algemeen bestuur van de regio. Daarmee is het Twente net op tijd gelukt om binnen de overgangstermijn te voldoen aan de nieuwe Wgr die sinds 1 januari 2015 van kracht is. De
veertien gemeenteraden moeten nieuwe manieren vinden om hun kaderstellende en controlerende rol te vervullen. De raad van Almelo heeft daartoe bij motie alvast een initiatief genomen.
Lees in deze aflevering 9 van de Raadslid.Nu-serie "In de ban van regionale samenwerking" hoe raadsleden proberen greep te krijgen op het regionaal bestuur in Twente.
Het vonnis over de regioraad Twente werd voltrokken in de raadszaal van Oldenzaal, waar de regioraad op 11 november 2015 voor de allerlaatste keer bijeen was. De 'zelfopheffing' was niet veel meer dan een hamerstuk, als laatste agendapunt voor de rondvraag. Dat is opmerkelijk, omdat er vier
weken eerder nog een flinke discussie plaatsvond over een compromis waarin raadsleden toch een rol hielden.
Om ook na 2015 wettelijk de ruimte te hebben voor een raadsvertegenwoordiging in het bestuur van de regio, moesten deelnemende gemeenten bereid zijn raadsbevoegdheden over te dragen. Een gedegen onderzoek naar de bereidheid daartoe heeft nooit plaatsgevonden. Een commissie onder leiding van de
Wierdense burgemeester Robben stelde in haar rapport eenvoudig: 'Met het vervallen van de Wgr-plus is overdracht van raadsbevoegdheden niet meer aan de orde.' Hoewel dit feitelijk onjuist is - de nieuwe Wgr staat ook een gemengde vorm toe - blijkt uit de instemming van veruit de meeste
gemeenteraden met de nieuwe gemeenschappelijke regeling dat ze niet om taakoverdracht staan te springen.
De regioraad bestond sinds april 2007 en telde twee leden per gemeente: een raadslid en een wethouder. Vanaf 1 januari vaardigt elke gemeente een wethouder af naar het algemeen bestuur van de regio Twente. De voorzitter is de burgemeester van Enschede, Onno van Veldhuizen. Daarmee is de
gemeenschappelijke regeling regio Twente een collegeregeling geworden.
Almelo deed steeds meer water bij de wijn
Voor het Almelose raadslid Bert Huemmels is het een bittere pil. Hij was lange tijd regioraadslid en fervent voorvechter van een regio waarin juist raadsleden het hoogste orgaan vormden. Toen de commissie Robben begin december 2014 in het advies 'Samenwerken doen we zelf' tot een
tegenovergestelde mening kwam, startte voor hem een campagne van een jaar om, met steun van de eigen Almelose raad, juist een Twenteraad bestaande uit louter raadsleden tot hoogste vertegenwoordiging van de regio te maken. Maar na een jaar discussieren en steeds meer water bij de wijn is het
advies van Robben in grotendeels ongewijzigde vorm overgenomen. Een laatste poging van zes gemeenten om een adviescommissie van raadsleden in te stellen die (al dan niet dwingende) bestuursopdrachten kan geven, haalde de eindstreep niet. 'In wezen is er niet veel veranderd ten opzichte van wat
de commissie Robben adviseerde', zegt Huemmels. 'Dat is wel teleurstellend.'
Motie van Almelose raad: te weinig invloed
Wat ook niet hielp, was dat de gemeenteraad van Almelo pas op 17 november over de nieuwe bestuurlijke verhoudingen in de regio Twente vergaderde. De regioraad was al zes dagen eerder ter ziele gegaan. Tijdens de Almelose raadsvergadering was de regio bovendien even ver weg. De avond stond in
het teken van het aftreden van twee wethouders en het uiteenvallen van de D66-fractie, na een tumultueus verlopen begrotingsbehandeling een week eerder. Veel aandacht konden de vijftien fracties in de Almelose raad niet meer voor de regio opbrengen. Toch kwam er nog een motie van het CDA,
waarin de raad uitsprak dat hij de invloed van raden op de nieuwe regio Twente te mager vindt. De Almelose raad bepleit alsnog de instelling van een adviescommissie per 1 januari 2016. Bovendien roept de raad het college op om 'deze uitspraken ter kennis te brengen van voorzitter van de regio
Twente en te agenderen voor de eerste vergadering van het AB nieuwe stijl in 2016'. De motie werd met algemene stemming aangenomen. 'Persoonlijk had ik liever een amendement gehad dan een motie', zegt Huemmels. Een amendement zou andere deelnemende gemeenten hebben gedwongen zich er ook weer
over te buigen, de motie van de Almelose raad doet dat niet. Huemmels spreekt de hoop uit dat er alsnog werk wordt gemaakt van een regioadviescommissie, bestaande uit raadsleden. 'Het risico bestaat dat er niks met deze motie gaat gebeuren. Raadsleden van de verschillende gemeenten gaan elkaar
veel minder zien. Onze invloed neemt af, die van de portefeuillehouders neemt toe. We zullen dus echt hard moeten blijven verkondigen wat wij willen.'
Een 'Twenteraad' die twee keer per jaar bijeenkomt
Vooralsnog zal dat niet meevallen. In de nieuwe situatie komt er wel een Twenteraad, maar die krijgt een aanzienlijk bescheidener rol dan Almelo (evenals diverse andere Twentse gemeenteraden) wil. De bedoeling is dat deze Twenteraad twee keer per jaar bijeenkomt. Eerst in een opinierende
conferentie, waarin het bestuur bij raadsleden meningen ophaalt over een onderwerp. Op basis van de ingebrachte opinies bereidt het portefeuillehoudersoverleg een concrete bestuursopdracht voor, die wordt besproken in een adviserende conferentie van de Twenteraad. Het gaat om een 'orienterende
bespreking met doorwerking via de portefeuillehouders', die 'politiek en juridisch niet bindend' is. Er kunnen zich onderwerpen aandienen waarbij raadsleden behoefte hebben om zich bij meerderheid van stemmen uit te spreken. Dit worden 'richtinggevende resoluties', die gelden als 'zwaarwegend
advies aan het bestuur van de samenwerking'.
Een presidium bestaande uit raadsleden: nieuw perspectief?
De voorvechters van directe raadsledenbetrokkenheid bij het regiobestuur klampen zich vast aan wat ze er nog wel uit hebben weten te slepen. Zo komt er een presidium van raadsleden, dat de Twenteraad voorbereidt en bijeen kan roepen. Iedere gemeente heeft een raadslid in dit presidium. Het
organiseert de bijeenkomsten van de Twenteraad. Wat de functie van het presidium verder precies wordt, moet de komende tijd uitwijzen.
De hoop in Almelo is dat de Twenteraad wordt uitgebouwd tot een formele adviescommissie aan het algemeen bestuur van Regio Twente. Het is aan het algemeen bestuur zelf om zo'n commissie in te stellen.
Jos Moerkamp
Eerder verschenen in deze Raadslid.Nu-serie
In de Raadslid.Nu-serie 'In de ban van regionale samenwerking' waarin Raadslid.Nu de zoektocht van raadsleden en gemeenteraden in Drechtsteden, Twente en West-Brabant naar meer greep en invloed op de regionale samenwerking in beeld brengt, zijn de volgende afleveringen verschenen en met een
klik op de tekst terug te lezen:
'Twentse verwarring over een 'herfstcompromis'' (aflevering 8 uit: In de ban van regionale samenwerking 'Wel samenwerken in Drechtsteden, geen bevoegdheden overdragen' (aflevering 7 uit: In de ban van regionale samenwerking)
Nieuwe West-Brabantse raadsleden met procesafspraken meer grip op regio (Aflevering 6 uit: In de ban van regionale samenwerking)
Een regioraad met louter raadsleden: een taai gevecht in Twente Uit: In de ban van regionale samenwerking (aflevering 5)
Tussenstand: helderheid in de mist - Uit: In de ban van regionale samenwerking (aflevering 4)
`Gaan de Drechtsteden aan democratie ten onder?' Uit: In de ban van regionale samenwerking (aflevering 3)
'Een motie voor meer samenwerking' Uit: In de ban van regionale samenwerking (aflevering 2)
'Zonder regioraad meer raadsbetrokkenheid?' Uit: In de ban van regionale samenwerking (aflevering 1)
Bron: Raadslid.Nu, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, 23 november 2015.
Social media: Raadslid.Nu is ook te volgen op Twitter (@RaadslidNu), Facebook en Linkedin
Raadslid.Nu is de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en staat voor een sterke en krachtige positie van gemeenteraden ten behoeve van het functioneren van de lokale democratie.
Raadslid.Nu houdt op maandag 23 november een seminar in het raadhuis van Zaanstad over de controlerende rol van de raad. In 2016 is de controlerende rol van de raad bovendien het leidende thema van de activiteiten van Raadslid.Nu.
Wist u dat sinds de wijziging van het rechtspositiebesluit voor raads- en commissieleden, de gemeente de contributie van de beroepsvereniging vergoedt, waarvan een raadslid in verband met de uitoefening van zijn functie lid is.
Nog geen lid van de vereniging? Een collectief lidmaatschap kost maar 35 euro per persoon en commissieleden en fractieondersteuners vallen, wanneer zij ook aangemeld zijn, binnen een collectief lidmaatschap. Het individueel lidmaatschap kost 75 euro. Aanmelden kan hier!
Voor meer informatie over Raadslid.Nu: www.raadslid.nu