Gemeentemuseum Helmond werkt aan nieuwe kasteelpresentaties

Gemeentemuseum Helmond gaat in 2016 de presentaties in het kasteel van Helmond opnieuw inrichten. Met de nieuwe plannen kunnen bezoekers straks op een geheel eigen(zinnige) manier kennismaken met het verhaal van het kasteel en zijn bewoners. Met nog niet eerder getoonde topstukken, audiovisuele technieken en een rijke vormgeving brengt het museum de bijzondere geschiedenis van het kasteel tot leven. Het museum werkt daarbij samen met vormgevers, kunstenaars en bedrijven uit stad en regio.

Gemeentemuseum Helmond staat voor gastvrijheid, kwaliteit, cultureel ondernemerschap en durven investeren. Kans en noodzaak worden gecombineerd. Zo grijpt het museum de vernieuwing aan om de unieke, maar aangetaste archeologische vondsten uit het Oude Huys (de voorloper van het kasteel) van 1000 jaar oud te restaureren. Ze worden in de nieuwe presentatie voor het eerst getoond in de context die de stukken historisch gezien verdienen.

Een kasteel met diverse rollen

In de nieuwe presentaties staat niet één kasteel centraal maar vijf kastelen in één. Het kasteel maakte namelijk een unieke ontwikkeling door van een gesloten middeleeuwse vesting met het grootste grondplan van de bewaarde waterburchten in Nederland, naar een deftige kasteelwoning en uiteindelijk tot raadhuis en museum. De nieuwe presentaties gaan over het harde leven tijdens oorlog en verdediging, heersen en besturen maar ook over mensen, families, persoonlijke verhalen, over beschermen en zorgen voor de ander.

Gedurfd en verrassend

Bezoekers kunnen zich nu alvast verheugen op een verrassende en gedurfde kasteeltransformatie. Zo neemt een meeslepende multimediale presentatie de bezoeker in de keldergewelven mee naar een dag op het kasteel rond 1400, in de tijd van kasteelheer Jan III van Berlaer. Met projecties, licht en geluid vertellen mensen, dieren en objecten over het leven op het kasteel. Objecten en e-readers geven verdiepende informatie. De oude stenen van het kasteel ‘spreken’, zoals de waterput en de open haard, de gewelven en de licht- en schietgaten.

Op de tweede verdieping van het kasteel is een belangrijke rol weggelegd voor ‘informeren’. Vormgeving en multimedia, tekst en museaal object gaan hier hand in hand en zorgen voor een balans tussen beleven en verdiepen. Het verhaal is chronologisch-thematisch opgebouwd. Vijf bijzondere maquettes verdeeld over de zalen, vatten kernachtig de essentie van het kasteel in een bepaalde periode samen.

De zolders van het kasteel zijn mooi en uit bouwhistorisch oogpunt zeer interessant om te zien. Het museum heeft de wens om de zolderruimten door middel van rondleidingen te ontsluiten. Daarnaast wordt bekeken of het technisch en financieel mogelijk is om het plafond van één van de torenkamers open te breken. Daardoor wordt de prachtige houtconstructie van de toren uit de vroegste tijd van het kasteel permanent zichtbaar.

De museumgasten besluiten hun kasteelbezoek in een wisselexpositieruimte. Hier worden verhalen en thema’s uit de kasteelpresentaties en stadshistorie verder uitgelicht of wordt werk getoond van hedendaagse kunstenaars (lokaal, regionaal, nationaal en internationaal) met op het concept aansluitende onderwerpen. Met tijdelijke kunstprojecten is het museum in staat erfgoed, actualiteit en beeldende kunst te verbinden.

Een onmisbare rol voor kindereducatie

In de nieuwe setting wil het museum de onderzoekende en creatieve kindergeest volop stimuleren. Met kinderactiviteiten, maar ook met een speciale kinderroute. Met een schildje worden projecties en geluiden geactiveerd en beelden of tekst ‘gevangen’. Dwalend ontmoeten ze ‘kroongetuigen’ die vertellen over het leven op het kasteel.

Focusgroepen

Het museum toetst in de aanloopfase de ideeën en ontwerpen aan zogenaamde focusgroepen. Hiermee willen het museum en het ontwerpbureau een goede aansluiting tussen de toekomstige bezoekers en de plantonwikkeling tot stand brengen.

Horeca en routing

Met de nieuwe presentaties past het museum ook de routing voor de bezoekers aan. Het geheel wordt een logische kennismaking met het kasteel van Helmond. In de plannen is tevens een sfeervolle en aan het museumbezoek ondersteunende horeca-omgeving voorzien.

Waarom vernieuwen?

Uit de resultaten van publieks- en doelgroepenonderzoek blijkt dat bezoekers het kasteel niet als een echt middeleeuws bouwwerk ervaren als zij eenmaal binnen zijn. Het publiek van nu verwacht een kasteel dat op een interactieve en toegankelijke manier het kasteelverhaal vertelt. Met spannende presentaties die je kunt beleven, maar waarin ook voldoende aandacht voor verdieping is. In het verlengde hiervan verhuist de kunstcollectie Mens en Werk die 11 jaar lang in het kasteel getoond werd, naar de Boscotondohal waar het publiek deze vanaf 2016 op een meer afwisselende wijze kan bewonderen.

Uit het onderzoek blijkt verder dat het ontbreken van een horecagelegenheid een gemiste kans is. Het museum streeft dan ook naar realisering van een zitlocatie waar bezoekers in een rustmoment genieten van de unieke kasteelambiance.

Een andere motivatie om te vernieuwen zijn de forse bezuinigingen van Gemeente Helmond die ook de culturele instellingen waaronder het museum raken. Daarom is het vanuit cultureel ondernemerschap van belang dat het museum veel (herhaal)bezoekers blijft trekken met vernieuwende en goed opgezette presentaties.

Een laatste belangrijke reden voor vernieuwing is dat het museum de cultuurimpuls voor Helmond en Brabant wil stimuleren. Met de plannen draagt Gemeentemuseum Helmond bij aan de toeristische aantrekkingskracht van de stad, regio en provincie, om zo het collectief geheugen en het maatschappelijk draagvlak voor cultuur te vergroten.

Kasteel gesloten van november 2015 tot juni 2016

Het museum combineert werk met werk. Zo vindt in het voorjaar van 2016 een omvangrijke asbestsanering van de zolder van het kasteel plaats. In verband met de werkzaamheden is het museumdeel van het kasteel gesloten van november 2015 tot juni 2016. De tweede locatie van het museum (Boscotondohal) is regulier geopend. Ook het event ‘Het Kasteel van Sinterklaas’ (17 november t/m 3 december) dat de stichting Kasteel van Sinterklaas organiseert, gaat door in het kasteel. De asbestsanering in het kasteel wordt aangegrepen om de museumfaciliteiten te verbeteren. Aansluitend (zomer 2016) vindt de herinrichting van de nieuwe kasteelpresentaties plaats.