'Freelancers en redacties moeten meer in gesprek gaan'


Experts aan het woord over Journalistiek2025
Ik ben fan

2025 klinkt ver weg, maar die 10 jaar gaan sneller voorbij dan je denkt. Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek heeft onderzoek gedaan naar de toekomst van de journalistiek en presenteerde vier mogelijke scenario's. Op Persinnovatie.nl laten we een aantal experts aan het woord over deze
toekomstperspectieven. Deze week: Janneke Juffermans, freelance journalist en bestuurslid van de Freelancers Associatie (FLA).

Door: Dorien Vrieling

* Tag personen
[USEMAP]

Janneke Juffermans

Welke scenario's zien we in 2025 terug? Zijn alle journalisten dan freelancers?

Een combinatie van Darwin's Game en Wisdom of the Crowd. Niet iedereen zal freelancer zijn, maar ik denk wel dat er nog veel meer freelancers zullen zijn dan nu.

Waarom vind je die scenario's het meest aannemelijk?

Darwin's Game sluit het meest aan bij de huidige situatie van de journalistiek. Het do it yourself-aspect van Wisdom of the Crowd vind ik ook realistisch, maar er zit een onderschatting van de specifieke kracht van de journalist in, die ik overigens ook vaak bij journalisten zelf tegenkom.
Onterecht, lijkt mij. Journalisten blijven altijd een unieke waarde toevoegen. Er blijft altijd behoefte aan vakmensen, die een originele invalshoek kiezen en iets weten toe te voegen aan een discussie die gaande is.

Neem de kwestie rond Mitch Henriquez en de nekklem van de politie. Burgers lieten met hun filmpjes zien dat Henriquez overleed door toedoen van de politie. Een journalist kwam daar niet meer aan te pas. Maar vervolgens zijn er journalisten nodig die duiding en nuance kunnen brengen, die
bijvoorbeeld onderzoeken of hier sprake is van een trend in de behandeling van minderheden bij de politie, of die een vergelijking trekken met andere landen of met andere sectoren.

Hoe denk je over de andere twee scenario's?

A Handful of Apples vind ik niet zo realistisch, omdat ik niet geloof dat de grote concerns ooit allesomvattend worden. Vergelijk het met dictatoriale regimes: ook daarbij komt er ondergronds altijd een tegenbeweging op gang. Voor de kleinschalige, regionale samenleving van The Shire is de
macht van de markt en van technologie te groot. Daarnaast binden onze taal en cultuur ons te veel om in kleine gemeenschappen uiteen te vallen en blijft de behoefte aan mondiaal, onafhankelijk nieuws, denk ik.

Wat is de rol van de freelancer in de toekomst?

Er zullen sowieso meer freelancers zijn. In alle scenario's is het voor hen belangrijk om samenwerkingen aan te gaan. Bijvoorbeeld door met elkaar een kantoor te delen en elkaar te inspireren en helpen, maar ook door concrete projecten op te starten. Op die manier kunnen ze inspelen op
redactionele behoeften, als een pop-up redactiebureau. Bovendien is het voor freelancers belangrijk om krachten te bundelen en samen op te komen voor hun belangen en voor professionalisering. Om hun positie in de markt te bewaken en om zichzelf steeds bij de te scholen en zo de voortdurende
veranderingen waaraan de mediawereld bloot staat bij te benen.

Welke ontwikkelingen bespeur jij nog meer in de freelance journalistiek?

Als freelancer moet je jezelf steeds meer als merk neerzetten en je richten op een niche. Omdat je niet in dienst bent, ben je de eerste die het voelt wanneer een opdrachtgever moet bezuinigen. Tegelijkertijd heb je een voorsprong. Je zit niet vast in de structuur van een redactie, dus je kunt
veel flexibeler zijn als het werk bij een opdrachtgever ophoudt. Je kunt over een onderwerp voor verschillende opdrachtgevers stukken schrijven, je kunt erover bloggen of een eigen kanaal beginnen. Het veranderende landschap biedt freelancers ook veel kansen: je kunt jezelf positioneren als
een goede duider binnen een bepaald kennisgebied.

Je zei dat het journalisten aan zelfvertrouwen ontbreekt. Hoe komt dat?

Nou ja, de mediawereld straalt niet uit dat ze veel waarde hecht aan het vakmanschap van journalisten. Neem de nieuwe voorwaarden van de Persgroep: ze mogen het werk van freelancers hergebruiken naar eigen inzicht. Onderteken je niet, dan gaan ze niet met je verder. Overigens zie ik ook bij
vaste redacteuren op redacties dat ze het moeilijk hebben, abonnementen nemen steeds verder af, het is voor hen ook een tijd van overleven. We moeten oppassen dat we niet met z'n allen in een soort kramp schieten. In plaats van elkaar te bevechten moeten we meer samen in gesprek gaan -
freelancers en redacties. Iedereen heeft het moeilijk, maar we hebben elkaar nodig. Man slaat vrouw, vrouw slaat kind, kind slaat kat - laten we het bij het begin stoppen.

Maar hoe doe je dat?

Ik denk dat we trots moeten zijn op het product dat we samen leveren. Wat is ons bestaansrecht? Mooie producties maken. De waarde van journalistiek zou ook meer een maatschappelijk discussiethema moeten worden: wat willen we met de journalistiek? Laat de Denker des Vaderlands zich daar eens
over buigen, ik ben benieuwd wat Marli Huijer ervan denkt. Zet er een Filosofisch Elftal bovenop. Misschien moeten we het ook bij de politiek neerleggen. De overheid benadrukt het belang van tegenspraak door het maatschappelijk middenveld, net als de journalistiek van oudsher een controleur
van de macht, waarom benadrukt de overheid dan niet het belang van de journalistiek? Als we als maatschappij de journalistiek belangrijk vinden, dan moeten we er voor gaan staan.

Zelf moeten we als journalisten transparanter gaan werken. De komst van ombudsmannen is in dat opzicht heel positief: laat zien hoe je werkt, wat er daarbij misgaat. Wees eerlijk over de spagaat waar je in zit: dat je met steeds beperkter budget nog steeds hoogwaardige en onafhankelijke
journalistiek probeert te bedrijven.

Yvonne Dankfort zei in een eerder interview in deze serie: de journalist wordt straks een mediaprof. Zie jij dat ook zo?

Ik zie mezelf nog echt als een onderzoeksjournalist. Maar ook ik volg een cursus `filmen met je smartphone'. Ons werk wordt breder. En ja, de commercie neemt ook een steeds grotere rol in. Ik schrijf voor journalistieke bladen als Vrij Nederland en OneWorld, maar zonder af en toe een
commerciele klus kom ik niet rond. Het is gewoon heel lastig te leven van volledig onafhankelijke journalistiek. Als iemand weet hoe dat moet, hoor ik het graag.

De vier scenario's op www.journalistiek2025.nl

De vier scenario's op www.journalistiek2025.nl

Bekijk hier de vier toekomstscenario's

Lees ook:

* Erwin Blom: 'De krant houdt waarde voor de generalist'
* Merien ten Houten: 'A handful of apples is niet gezond'
* Yvonne Dankfort: 'Om te overleven moet NVJ zich op mediaprofessionals richten'
* Sander Gregoire: 'Minder banen is erg voor journalisten, niet per se voor journalistiek'
* Frits van Exter: 'Een a twee jaar vooruit kijken is al lastig genoeg'
* Huub Schuijn: 'De nieuwe waakhond zijn we met z'n allen'
* Petra ter Doest: 'Een toekomst zoals The Shire zou zonde zijn'
* Winny de Jong: 'Je kunt ook teveel vertrouwen hebben in de overheid'
* Hans de Clercq: 'A Handful of Apples zien we nu gebeuren'

Bijdragen

[IMG]Dorien Vrieling, [IMG]Pieter Rebel