Vissoorten in Tanameer genetisch verrassend gelijk
Gepubliceerd op
30 september 2015
De verschillende soorten barbelen in het Tanameer in Noord-Ethiopie zijn uit een gemeenschappelijke voorouder ontstaan. Toen biologen van Wageningen University de vijftien soorten ruim twintig jaar geleden voor het eerst beschreven, was het nog niet mogelijk om de precieze genetische
verschillen tussen deze karperachtigen te onderzoeken. Nu hebben zij samen met een collega uit Portugal de genetische basis van de diversiteit in kaart gebracht. Hun werk is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Journal of Fish Biology.
Controleer uw cookie-instellingen
Het Tanameer in de noordelijke hoogvlakten van Ethiopie bevat een groep karperachtige vissen. Deze barbelen kwamen in de jaren negentig in de belangstelling door de opkomende visserij in het meer. Tijdens onderzoek naar de mogelijkheden voor duurzame visserij, stelden Wageningse en Ethiopische
biologen vast dat deze soorten nergens anders voorkomen.
Soortvorming
Het Tanameer is ontstaan door vulkanische afdamming van de Blauwe Nijl. De vooroudersoort die in deze rivier leefde, heeft zich waarschijnlijk binnen het meer in minstens vijftien verschillende soorten opgedeeld. Deze soortenzwerm kan pas na de laatste ijstijd zijn ontstaan, omdat toen het
meer helemaal opgedroogd was en er alleen de Blauwe Nijl en wat kleine riviertjes waren. Dat betekent dat de soortvorming in hooguit 13 duizend jaar plaatsvond: razendsnel voor evolutionaire ontwikkelingen. De soorten verschillen sterk in grootte (volwassen dieren varieren van minder dan 20
centimeter tot ongeveer een meter), in vorm (met lange smalle lichamen en grote bekken, maar ook met afgeplatte lijven en kleine bekjes), in hun dieet (varierend van planten tot slakken en zelfs andere vissen) en in hun voortplantingsgedrag (in verschillende delen van kleine riviertjes die in
het meer uitkomen, of in het meer zelf). Het was vanwege technische beperkingen toentertijd niet mogelijk om de erfelijke basis van die verscheidenheid gedetailleerd te onderzoeken.
Nauw verwant
Door het gebruik van moderne DNA-technieken is nu meer bekend over de genetica van de Tana-barbelen. In het hele meer zijn systematisch weefselmonsters verzameld. Die zijn geanalyseerd door een samenwerkingsverband van Wageningse onderzoekers van Aquacultuur en Visserij, Experimentele
Zooelogie, het Animal Breeding and Genomics Centre en IMARES, samen met het Centre of Marine Sciences in Portugal. Uit die analyse blijkt dat de totale genetische variatie heel beperkt is, wat ook geconstateerd is bij de beroemde cichliden in het Victoriameer.
Barbelen die in uiterlijk sterk verschillen en ander soort voedsel eten zijn genetisch het meest verschillend. Dat ondersteunt het scenario dat de soortvorming in het Tanameer heeft plaatsgevonden doordat de verschillende vissoorten zich elk op hun eigen manier hebben gespecialiseerd.
Veldwerk essentieel
Het onderzoek laat zien dat het niet eenvoudig is om alleen op genetische gronden te bepalen wat verschillende vissoorten zijn. De bestudering van andere kenmerken, zoals uiterlijk en ecologie, maar ook gedrag in het veld, blijft daarom essentieel.
* dr.ir. LAJ (Leo) Nagelkerke
Contactpersoon dr.ir. LAJ (Leo) Nagelkerke
Contactformulier
Wageningen UR
Wageningen UR (University & Research centre) werkt binnen het domein gezonde voeding en leefomgeving aan de kwaliteit van leven
* http://www.supersaas.nl/schedule/login/WUR_studentenpoolredactie/Rooster Strategisch plan geillustreerd
* Wageningen heeft meeste topopleidingen en tevreden studenten Wageningen heeft meeste topopleidingen en tevreden studenten
* [IMG] Universiteitsfonds Wageningen: de plek waar alumni, KLV-leden en donateurs samen komen
Meer nieuws
Publicatie
Nagelkerke, L.A.J., Leon-Kloosterziel, K.M., Megens, H.-J., De Graaf, M., Diekmann, O.E. & Sibbing, F.A. (2015) Shallow genetic divergence and species delineations in the endemic Labeobarbus species flock of Lake Tana, Ethiopia. Journal of Fish Biology: in press. DOI: 10.1111/jfb.12779.