Hoe kunnen praktijk en theorie elkaar versterken in de neurowetenschappen? Hoogleraar Birte Forstmann spreekt in haar oratie op 2 oktober over het bouwen van interdisciplinaire bruggen tussen cognitieve neurowetenschap en cognitieve modellen. Haar aanpak kan bijdragen aan hersenonderzoek met minder bijwerkingen voor patienten.

Onderzoek besluitvormingsprocessen

Forstmann werd in juni 2014 benoemd als hoogleraar op de bijzondere LUF-leerstoel 'Neuroscientific testing of psychological models'. `Ik onderzoek besluitvormingsprocessen. Daarbij wil ik uitzoeken welke gebieden in de hersenen actief zijn als mensen een beslissing nemen. Denk bijvoorbeeld aan de simpele keuze tussen een appel en een sinaasappel. Bij iedereen komt deze keuze op een eigen, individuele manier tot stand.'

Behandeling ziekte van Parkinson

Voor een belangrijk deel is dit fundamenteel onderzoek, maar er is ook een praktische toepassing in zicht. Mensen met de ziekte van Parkinson worden soms behandeld door middel van diepe hersenstimulatie. Hierbij worden een of twee elektroden diep in de hersenen geplaatst zodat stroomstootjes bepaalde gebieden kunnen activeren. Forstmanns onderzoek kan bijdragen aan de bepaling van de juiste plek in de hersenen voor deze interventie, zodat bijwerkingen geminimaliseerd worden.

Hersenscan van proefpersonen

Forstmanns aanpak is interdisciplinair. Ze gebruikt zowel wiskundige en beschrijvende cognitieve modellen als technieken voor MRI (magnetic resonance imaging). Hierbij wordt een hersenscan van de proefpersonen gemaakt met behulp van fMRI, EEG of de relatief nieuwe techniek van de 7 Tesla MRI, oftewel high field MRI. Deze scanners maken de netwerken in het brein zichtbaar die actief zijn bij het nemen van een bepaalde beslissing. Forstmann benadrukt de voordelen van het interdisciplinaire karakter van het onderzoek: `De ene discipline beschrijft en voorspelt, de andere meet de processen zelf. Door ze te combineren, krijg je sterke resultaten.'

Samenwerking met Psychologie

De LUF-leerstoel is bedoeld om het MRI-onderzoek van het brein verder te ontwikkelen. Forstmann, die ook een aanstelling heeft als hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, wil intensief gaan samenwerken met haar Leidse collega's van de afdeling Psychologie. `Leiden is internationaal gezien heel sterk in hersenonderzoek,' benadrukt ze. Zo is de eerste gezamenlijke subsidieaanvraag bij het NWO de deur al uit, en er zijn bijvoorbeeld ook plannen voor gedeelde PhD-aanstellingen.

Leidse expertise

De 7 Tesla MRI bij het C.J. Gorter Center for High-field MRI in het LUMC zal een grote rol spelen in haar onderzoek. `Men heeft hier al langere tijd ervaring met high-field MRI. Bovendien is het een voordeel dat het Gorter Center aan het LUMC is verbonden, en dat we dus toegang hebben tot een klinische populatie.' Forstmann verwacht dat ook haar collega's bij het MRI Spinoza Centre aan de UvA kunnen profiteren van de Leidse expertise. `Uiteindelijk kunnen beide centra elkaar versterken. De afstand tussen Leiden en Amsterdam is misschien vijftig kilometer, maar ik hoop dat die afstand op dit vlak zelfs nog korter wordt.'

`Reciprocal Relations between Cognitive Neuroscience and Cognitive Models: Opposites Attract!', oratie van prof. B. Forstmann op 2 oktober 2015

(28 september 2015 - Annette Zeelenberg)