Normalisatie rechtspositie ambtenaren: nog geen gelopen race

23 september 2015

Vijf jaar na het indienen van het Wetsvoorstel normalisatie rechtspositie ambtenaren (Wnra) startte 22 september de plenaire behandeling van het wetsvoorstel in de Eerste Kamer. Na afloop van de inbreng van de Eerste Kamer was het duidelijk: het is nog geen gelopen race. Veel zal afhangen van de beantwoording door de indieners en de minister van Binnenlandse Zaken.

Diverse fracties vroegen zich af of het wetsvoorstel inmiddels niet door de tijd is ingehaald, bijvoorbeeld door de ontwikkelingen in het ontslagrecht in de private sector. Ook werd door diverse fracties de vraag gesteld hoe de Wet Normering Topinkomens (Wnt) zich verhoudt met dit wetsvoorstel. Zoals de VVD-fractie het formuleerde "de Wnt en de Wnra in een film zijn een onmogelijkheid".

D66

De D66-fractie ging in haar inbreng in op de staatsrechtelijke achtergrond van de huidige eenzijdige aanstelling en vroeg zich af of die in de huidige tijd nog nodig is. Zij kwam tot de conclusie dat "niet de eenzijdig vastgestelde arbeidsvoorwaarden bepalend zijn voor de mate van dienstbaarheid, loyaliteit, integriteit en toewijding aan de publieke zaak" en dat dus ook kan met een tweezijdige arbeidsovereenkomst.

PvdA

De PvdA, die begon met de mededeling dat haar fractie `worstelde', wees op de vaak wel erg laconieke beantwoording door de indieners op eerder gestelde vragen over de punten waar de fractie mee worstelt. Als kernprobleem noemde ze het feit dat de beperkingen van de grondrechten van ambtenaren in de nieuwe wet minder goed zijn geregeld dan in de huidige Ambtenarenwet, met als gevolg dat de ambtenaar in voorkomende gevallen te weinig bescherming geniet. De PvdA-fractie ziet ook positieve kanten, zeker ook voor het `lijdend voorwerp' (de ambtenaren zelf), zoals de woordvoerder het verwoordde.

Verder is de PvdA van mening dat gedragsregels voor ambtenaren niet in een Amvb, maar in de wet zelf moeten worden geregeld. Probleem is dat deze harde eisen een wijziging van het wetsvoorstel met zich meebrengen, die - als de indieners daar al in meegaan - niet zomaar kunnen worden aangebracht in een wetsvoorstel waar de Tweede kamer al mee akkoord is gegaan.

VDD

De VVD kan warme gevoelens opbrengen voor het beoogde doel van dit voorstel, namelijk het in lijn brengen van de rechtspositie van ambtenaren met die van overige werknemers. De wijze waarop dit wordt vormgegeven, roept echter zo veel vragen en onzekerheden op dat de VVD-fractie zich afvraagt of dat oorspronkelijke doel met het voorstel zoals dat hier uiteindelijk voorligt, wordt bereikt.

Achtergrond wetsvoorstel

Het initiatiefvoorstel van de Tweede Kamerleden Van Weyenberg (D66) en Keijzer (CDA) is gericht op meer eenvormigheid tussen de rechtspositie van ambtenaren en werknemers in de private sector. Het wordt - zo is de gedachte achter de normalisatie - voor werknemers van de overheid bijvoorbeeld eenvoudiger om over te stappen naar de 'marktsector' en vice versa. Ook is het de bedoeling dat de wet leidt tot minder bureaucratie. De wet zal gaan gelden voor circa 80 procent van de ongeveer een miljoen ambtenaren, waaronder provincieambtenaren. Werknemers bij de politie, Defensie en de rechtelijke macht vallen er niet onder. Datzelfde geldt voor bestuurders, zoals wethouders en gedeputeerden.