Herdenking Heelsum 17 september 2015
Sandra Steeghs
Dames en heren, jongens en meisjes,
Het is goed om te zien dat u hier vandaag (17 september 2015) bent, en ik ben ook blij dat er veel kinderen bij zijn. Uw aanwezigheid toont aan dat het belang om de Slag om Arnhem te herdenken nog steeds wordt gevoeld, ook al is het inmiddels 71 jaar geleden dat de gebeurtenissen zich
afspeelden.
Kransen bij het Airborne monument in Heelsum.Hoewel de meeste aanwezigen hier de oorlog zelf niet hebben meegemaakt, is het bewustzijn van de waarden van vrijheid en zelfbeschikking groot, en daarom staan wij hier vandaag. Het waren die waarden die met voeten werden getreden in de periode van
'40 tot '45. Het waren die waarden waarvoor de Britse en Poolse soldaten zich in de strijd begaven, en velen hun leven verloren.
Wij staan hier bij een monument dat een bijzondere ontstaansgeschiedenis heeft. Toen de Slag om Arnhem was verloren, eind september 1944, moesten de bewoners van Heelsum en Renkum hals-over-kop hun huizen verlaten. Zij werden geevacueerd naar de noord-Veluwe, of naar nog noordelijker gebieden.
De meesten kwamen pas in juni '45 weer terug in hun dorp.
In september 1945 werd een begin gemaakt met de bouw van dit monument. Het initiatief daartoe werd genomen door drie inwoners van Heelsum, en zij werden daarbij geholpen door zo'n 20 vrijwilligers.
Zij verzamelden materiaal dat na de gevechten was achtergelaten, en stelden daar dit monument uit samen: een anti-tankkanon, helmen, containers en beugels.
Ik vind het een mooie gedachte dat de bevolking, die zo'n traumatische periode achter de rug had, besloot tot het aanleggen van dit monument. Hun dankbaarheid was groter dan hun trauma. Ze konden blijkbaar voorbij hun zorgen van alledag kijken en hadden oog voor het belang van herdenken. Ze
hadden, zo vlak na de oorlog, weinig middelen tot hun beschikking, dus gebruikten ze het materiaal dat massaal langs de wegen was achtergelaten.
Als ik naar de 3 helmen kijk die hier boven ons hangen, vraag ik me af: Wie hebben ze gedragen? Ze moeten haast wel van overleden soldaten zijn geweest. De levende soldaten hebben hun helm ongetwijfeld opgehouden tijdens de strijd, en droegen hem nog toen ze zich moesten terugtrekken over de
Rijn.
De helmen die hier in Heelsum en Renkum zijn gevonden, zijn dus hoogstwaarschijnlijk van soldaten geweest die tijdens of kort na de parachutesprong zijn overleden. Misschien liggen zij begraven op de oorlogsbegraafplaats waar aanstaande zondag weer bloemen zullen worden gelegd door de kinderen
uit de gemeente Renkum.
Airborne monument in HeelsumHet is vandaag precies 70 jaar geleden dat dit monument werd onthuld. Ik probeer mij voor te stellen hoe de inwoners van Heelsum en Renkum hier toen hebben gestaan. Ze waren pas 4 maanden bevrijd, na een oorlog van 5 jaar en een evacuatie van 8 maanden. Ze hadden
misschien familieleden of vrienden verloren, en ze hadden Britse en Poolse soldaten vergeefs zien vechten en zien sneuvelen.
Maar ze hadden het overleefd, en ze waren weer vrij. En daar waren ze dankbaar voor.
Wethouder Jasper Verstand
17 september 2015