Uitwerking deelonderzoek bestuurlijke toekomst Hoeksche Waard
(18-09) Tijdens de openbare vergadering van de stuurgroep bestuurlijke toekomst HoekscheWaard op 9 september heeft onderzoeksbureau BMC meer verteld over de deelonderzoeken en de uitgangspunten die tot dusverre uit het onderzoek naar voren zijn gekomen. In december moeten de gemeenteraden van
de vijf Hoeksche Waardse gemeenten kiezen tussen twee modellen: samenvoeging tot een gemeente of een versterkte samenwerking met doorzettingsmacht. Om straks in oktober met een goed advies te kunnen komen, heeft BMC verschillende zaken op een rijtje gezet om te kijken welke zaken van beide
modellen een succes kunnen maken of juist tot problemen kunnen leiden. Hiervoor is de uitgangssituatie bekeken; wat zijn de feiten waar we mee te maken hebben. Maar ook de uitgangspunten; aan welke doelen moet het voldoen en welke eisen worden gesteld, toekomstige ontwikkelingen die op de
gemeenten afkomen en ervaringen elders. Op basis daarvan wordt onderzocht wat er, gezien de situatie waar de Hoeksche Waard vandaan komt, nodig is om van samenvoeging of samenwerking een succes te maken.
Ontwikkelingen
Nu is al duidelijk dat er ook in de nabije toekomst weer nieuwe ontwikkelingen op de gemeenten af gaan komen. De veranderingen in het sociaal en fysiek domein vragen om een nieuwe manier van werken. Ook nieuwe bezuinigingsopgaven (sociaal domein) en nieuwe normen voor digitale dienstverlening
hebben invloed op gemeenten. De verdergaande ontgroening en vergrijzing (minder jonge inwoners en meer oudere) zetten voorzieningen onder druk en ook de bestuurlijke en economische dynamiek in Zuid-Holland is iets om rekening mee te houden.
Rollen
Bij de uitwerking van de onderzoeksresultaten wordt gekeken naar de vier rollen die een gemeentebestuur vervult: de rol van het politiek bestuur, van organisatie, van dienstverlener en van bestuurlijke partner. Bij al deze rollen is gekeken naar de uitgangssituatie (hoe is het nu), en naar de
uitgangspunten (hoe zouden we het willen).
Politiek en bestuur
Kijkend naar de uitgangssituatie komt uit de verschillende gesprekken en onderzoeksresultaten naar voren dat er in de Hoeksche Waard goede en constructieve relaties zijn in de gemeenteraden en met burgemeester en wethouders. De kwaliteit van het lokaal bestuur is op orde. De raad is vooral
gericht op de dorpskernen en minder op de regio. De belangen van de Hoeksche Waard zijn mede hierdoor onvoldoende verankerd en het SOHW fungeert als `regionaal geweten' van de gemeenten. Een gedeelde visie op de ontwikkeling van de Hoeksche Waard ontbreekt en ook behoeft de democratische
invloed aandacht. In de toekomst ligt er de wens/ eis van een slagvaardig bestuur en behoud en versterking van de leefbaarheid van de woonomgeving. Ook is er behoefte aan een versterking van de ruimtelijkeconomische structuur van de Hoeksche Waard. Maatwerk is nodig en oog voor de eigenheid
van buurten, dorpen en wijken. Aandacht voor de democratische invloed van inwoners, via de gemeenteraad en rechtstreeks, moet worden vergroot.
Organisatie
Er zijn bezuinigingen en efficientieverbeteringen doorgevoerd bij het ambtelijk apparaat. Geconstateerd wordt dat er groeiende kwetsbaarheden zijn in de ambtelijke organisatie. Er is wel een gemakkelijke uitwisseling van ambtelijke capaciteit tussen de gemeenten onderling. De gemeentefinancien
zijn over het algemeen gezond en er zijn beperkte kwetsbaarheden en risico's op de kortere termijn. Op de lange termijn zijn die er wel. Als de uitgangspunten, de wensen en eisen, van de organisatie in ogenschouw worden genomen, wordt gesteld dat de ambtelijke capaciteit structureel versterkt
zou moeten worden. Vooral op de terreinen ruimte, landschap, economie, samenleving en veiligheid. De organisatie moet worden toegesneden op de participerende overheid en gestreefd wordt naar gezonde gemeentefinancien.
Dienstverlener
Uit gesprekken en uit de enquete die onder inwoners is gehouden kwam naar voren dat de gemeenten een goede beoordeling krijgen op het onderdeel dienstverlening. Wel spelen de kwetsbaarheden van het ambtelijk apparaat soms op. Daar staat tegenover dat de problemen door uitwisseling van
ambtelijke capaciteit makkelijk worden opgelost. De dienstverlening aan bedrijven en instellingen wordt negatiever beoordeeld dan die aan inwoners. De lastendruk voor inwoners is betrekkelijk laag. De wens is de gemeentelijke lasten ook in de toekomst gemiddeld op hetzelfde niveau te houden.
Er moet een goede bereikbaarheid en kwaliteit van de dienstverlening zijn en maatwerk moet geleverd kunnen worden. De gemeente moet een ondersteunende rol vervullen richting de maatschappelijke partners en een rol op zich nemen van informatiemakelaar, netwerker en faciliteerder.
Partner
Kijkend naar de rol van de gemeenten als partner komt naar voren dat de relaties met buurten, dorpen en wijken soms problematisch zijn. Het partnerschap met clubs, verenigingen, bedrijven en instellingen is beperkt. De positie van de Hoeksche Waard in Zuid-Holland Zuid en ten opzichte van de
Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) is zwak. In de toekomst zouden al deze partnerschappen versterkt moeten worden, zowel met de inwoners van buurten, dorpen en wijken als ook die met clubs, verenigingen, bedrijven en instellingen. Ook het partnerschap met mede-overheden als het Rijk, de
provincie, MRDH, Drechtsteden en Goeree-Overflakkee zou sterker moeten.
Vervolg
Niet alle samenvoegingen of samenwerkingen werken op dezelfde manier. De stuurgroep heeft daarom besloten om de twee modellen waartussen de raden in december gaan kiezen (versterkte regionale samenwerking en samenvoeging) nader te beschrijven. Dit om helder te maken over welke vorm het gaat.
Worden bij een versterkte samenwerking bijvoorbeeld de huidige Gemeenschappelijke Regelingen ondergebracht in de samenwerking? In hoeverre worden taken met bijbehorende ambtelijke capaciteit overgedragen en op welke terreinen? Gaan we bij een samenvoeging werken met dorpsraden? Deze modellen
worden door de stuurgroep verder beschreven, zodat voor iedereen duidelijk is wat met een model wordt bedoeld, wat de gevolgen en kenmerken zijn.
Het onderzoeksrapport van BMC verschijnt in oktober. Vervolgens is het aan de raden om aan het einde van het jaar een keuze te maken in welke bestuursvorm, met welk model en onder welke voorwaarden de belangen en wensen van de bevolking het beste kunnen worden gediend.
Informatie
Op de websites van de vijf Hoeksche Waardse gemeenten en het SOHW is meer informatie te vinden over het Onderzoek bestuurlijke toekomst via een speciale button onderaan de homepage. Via @SamenwerkingHW is ook op Twitter informatie te vinden en sinds kort is er een speciale Facebookpagina:
Samenwerking Hoeksche Waard.