Een combinatie van verschillende gedragingen vergroot de kans op financiele problemen. Voor deze gedragingen en de oorzaken van financiele problemen is te weinig aandacht in preventie en aanpak van deze problemen." Dat concludeert Nibud-onderzoeker Tamara Madern. Op 17 september 2015 promoveert zij op haar proefschrift "Op weg naar een schuldenvrij leven".

Madern promoveert met haar onderzoek naar gezond financieel gedrag, en wat dat gedrag bevordert of belemmert. Het proefschrift van Madern is de eerste omvangrijke studie in Nederland naar financieel gedrag van mensen met schulden. Voor het Nibud geeft dit onderzoek een belangrijk inzicht in de achterliggende oorzaken van financiele problemen, waarmee rekening gehouden moet worden in de voorlichting en bij interventies. De studie laat de complexiteit van de schuldsituatie zien en toont aan dat ondersteuning en maatwerk nu nog ernstig tekort schieten. Er is volgens Madern met name meer samenwerking tussen verschillende (ook commerciele) partijen nodig. Een individuele partij kan de problematiek niet oplossen. Dat geldt zowel voor de schuldeisers als voor gemeenten.

"Te weinig oog voor de problematiek van de individuele schuldenaar verergert de problemen"

In haar promotietraject onderzocht de Nibud-promovenda de financiele gedragingen van mensen met en zonder betalingsachterstanden. Hieruit bleek dat mensen met schulden ander financieel gedrag vertonen en dat deze gedragingen significant samenhangen met psychologische en sociologische concepten, zoals houding en sociale steun.

Het blijkt relevant te zijn dat men weet welk gedrag al dan niet wordt vertoond door een persoon met financiele problemen, zodat de ondersteuning daarop aangepast kan worden. Op dit moment ziet Madern dat er te weinig oog is voor de problematiek van de individuele schuldenaar, wat de problematiek verergert. Madern: "Er is maatwerk nodig en ondersteuning voor de schuldenaar. Als dat er niet is, maakt dat dat mensen slechter financieel gedrag gaan vertonen."

Voor het Nibud zijn de resultaten uit dit promotieonderzoek zeer waardevol. Directeur Gerjoke Wilmink: "Het legt de vinger op de zere plek. Hiermee kunnen wij als instituut veel gerichter advies geven aan de landelijke overheid, gemeenten, commerciele partijen en schuldhulporganisaties, zodat zij efficienter te werk kunnen gaan bij het bestrijden van de schuldenproblematiek."

"Onmogelijke situatie door huidige blik op schuldenaren"

Madern: "Ik ben getroffen door de verhalen die ik heb gehoord van de mensen met financiele problemen die ik interviewde. Door de financiele problemen focussen zij zich steeds meer op de korte termijn. Daardoor komen ze van de regen in de drup. Dit inzicht maakt dat we op een andere wijze naar de hulpverlening moeten gaan kijken en met effectievere aanpakken moeten komen. Schuldenaren willen problemen wel oplossen, maar de huidige kijk op schuldenaren zorgt voor een onmogelijke situatie."

Het onderzoek van Madern sluit nauw aan bij de leerstoel die het Nibud sinds dit jaar heeft. De leerstoel, onder leiding van prof. dr. Wilco van Dijk, heeft voor de komende jaren verschillende onderzoeken op stapel staan die ingaan op onder andere de keuzes die ten grondslag aan financieel gedrag.

Handreiking voor het werkveld

Madern heeft ook een handreiking geschreven voor professionals waarin zij handvatten geeft hoe professionals gezond financieel gedrag kunnen bevorderen. Aan de hand van de Nibud-competenties laat Madern zien hoe de resultaten uit haar onderzoek toe te passen zijn in de beroepspraktijk. Hiermee is het een waardevol instrument voor schuldhulpverleners, budgetcoaches en andere professionals die werken met mensen met financiele problemen.

De handreiking is vanaf donderdag 17 september gratis verkrijgbaar via de webwinkel van het Nibud.