woensdag 16 september 2015 12:39 Binnenland

Dit is een origineel bericht van de Architect

'Maak kleine dingen met maximaal effect' Michael van Gessel wint ARC15 Oeuvre Award

Michael van Gessel is dit jaar de winnaar van de ARC15 Oeuvre Award.

Michael van Gessel is sinds 1978 werkzaam in de landschapsarchitectuur van Nederland en daarbuiten. Middels talloze ontwerpen van parken, landgoederen en stedelijke ruimtes drukt hij een even nadrukkelijk als bescheiden stempel op onze omgeving.

Na landschapsarchitectuur te hebben gestudeerd aan de Landbouwhogeschool in Wageningen, werkte hij eerst bij bureau Zandvoort en daarna 18 jaar bij Bureau B+B waarvan de laatste zeven jaar als directeur. Sinds 1997 vormt hij zijn eigen eenmansbureau. Vanuit dit bureau werkt hij samen met een netwerk van mensen en studio's die hem helpen bij het maken van tekeningen en het uitvoeren van zijn projecten. Zijn eigen rol in dit netwerk is gericht op het ontwikkelen en ontwerpen van nieuwe concepten.

De helft van zijn werk bestaat uit landschapsarchitectuur, in de vorm van parken, pleinen en omgeving van gebouwen. Minstens zo belangrijk is de rol die hij speelt in grote stedelijke projecten zoals de IJ-oevers te Amsterdam of Belvedere te Maastricht, waarin hij de supervisie voor zijn rekening neemt. Leidend voor hem is altijd de vraag hoe de stad het braakliggende land overneemt en hoe de natuur weer ruimte valt te geven.

Het valt de jury op dat beide werkzaamheden, op het oog ver uit elkaar liggend, bij Van Gessel moeiteloos in elkaar overlopen. Concepten die door hem ontwikkeld zijn voor parken, vormen vaak het vruchtbare uitgangspunt voor stedelijke ontwikkelingen. Van Gessel sluit hiermee aan op een lange traditie in de landschapsarchitectuur waarin het park een laboratorium vormt voor de stedelijke ontwikkeling.

In alle gevallen is het van het grootste belang de locatie te doorgronden; Van Gessel zelf spreekt van luisteren naar de plek. Het vormt het uitgangspunt voor het nadenken over de manier waarop je op een locatie tussen mens en natuur komt. Een ontwerp of ingreep moet functioneren en in de situatie passen, alsof het er altijd al is geweest. In zijn werk streeft Van Gessel dan ook naar precieze en zo minimaal mogelijke ingrepen. Maak kleine dingen met maximaal effect, is zijn motto.

Hij stelt dat ontwerp gaat over minimalisme en tijdloosheid, maar dat je als ontwerper ook moet weten te stoppen. Zijn projecten zijn alom aanwezig maar slaan je nooit 'in your face'. Het zijn bepalende maar onzichtbare ingrepen die gericht zijn op interactie. Ook deze aspecten van zijn werk wil de jury onder de aandacht brengen.

Zijn werk wordt weliswaar gemaakt vanuit een eigen preoccupatie maar is zeer geengageerd en naar buiten gericht. De jury ziet in de ontwerpen van Van Gessel een bijzondere sensitiviteit voor zowel de mens als de natuur en de verbinding hiertussen. De ontwerpen van Van Gessel tonen daarbij een mooie balans tussen intensiteit en gedegenheid. Hij weet het bestaande aan te vullen en te versterken en daarmee een groot en breed publiek te bereiken en te bewegen. Hetgeen de jury graag wil bekronen.

Binnen zijn indrukwekkend oeuvre wil de jury een aantal projecten uitlichten. Een daarvan is het Valkenburgpark in Breda. Op bijna geruisloze wijze slaat dit stedelijke park een brug tussen station en stad, tussen aankomen en vertrekken. De manier waarop het op dagelijkse basis door inwoners en bezoekers van Breda wordt benut duidt op veel meer dan een doorvoerhaven of aanvliegroute, het is een essentieel onderdeel van de stedelijke structuur en cultuur geworden. Maar ook het Water Park in Amsterdam en de landgoederen Twickel en Duivenvoorde voorzien ieder op een hele andere manier in hetzelfde en zijn daardoor zo betekenisvol. Die betekenis schuilt in de combinatie en integratie van tegenstellingen: natuur en cultuur, ontspanning en inspanning, rust en rumoer, binnen en buiten samengebracht in een totaalervaring waarbij zijn ingreep het alles verbindende element is.

Werkwijze van de jury

De jury is een maal bij elkaar geweest, op 26 augustus 2015 in Den Haag. Ter voorbereiding hadden de juryleden afzonderlijk lijstjes gemaakt met maximaal tien personen die voor de prijs in aanmerking komen. Op basis hiervan is een gezamenlijke lijst met kandidaten gemaakt die in stappen is teruggebracht tot de uiteindelijke winnaar.

Allereerst vroeg de jury zich af of ze de prijs zou geven aan iemand die een belangrijke rol speelt in de feitelijke discipline, of een persoon die op het grensgebied opereert maar daarmee een even grote impact op de discipline heeft. De voorkeur ging naar het laatste uit wat betekent dat de 'usual' suspects vervolgens buiten beschouwing zijn gelaten.

In Nederland staat de vakbeoefening op een hoog gemiddeld niveau. De jury wilde juist die ontwerpers op het spoor komen die op een andere manier naar de discipline kijken. Van belang daarbij was de consistentie en de reikwijdte van het oeuvre alsook de vraag of dat een blijvende verandering in de publieke ruimte teweeg heeft gebracht. De menselijke benadering, schaal en beleving vond de jury daarbij essentieel. Unaniem is vervolgens voor Michael van Gessel gekozen.

Sterrendom, mediabenadering en beeldvorming spelen in de huidige architectuur een grote rol. Het leek de jury juist daarom interessant ontwerpers te bekronen die een geheel eigen en andere aanpak hanteren waarbij het persoonlijke aspect van groot belang is en sympathie zeker een rol speelt.

Op basis van deze overwegingen heeft de jury een short list opgesteld en heeft ze vervolgens uit deze kandidaten een duidelijke keuze maakt.

Samenstelling jury

De jury van de ARC14 Oeuvre Award bestaat dit jaar uit Anne van der Zwaag (voorzitter, directeur Object Rotterdam), Bianca Seekles (directeur ERA Contour), Krijn de Koning (beeldend kunstenaar) en Harm Tilman (secretaris, hoofdredacteur de Architect).

Over ARC15 Oeuvre

De ARC15 Oeuvre Award wordt jaarlijks toegekend aan een architect of een persoon uit een aanverwante discipline die een vakmatige bijdrage levert aan het verbeteren van de kwaliteit van de gebouwde omgeving. De prijs is een initiatief van de redactie van de Architect.

Met de prijs wil de uitschrijver een persoon eren die op dit moment actief bezig is in het vakgebied, die een stevige en onderscheidende bijdrage levert aan de opgave en de discussie daarover en die dit op een consistente wijze doet. Daarmee hoopt de uitschrijver het maatschappelijke belang van architectuur te verhelderen.

De winnaar hoeft niet een afgerond oeuvre te bezitten. Het kan evengoed een persoon betreffen waarvan het vermoeden bestaat dat hij of zij een grote rol gaat spelen en een oeuvre zal opbouwen. De prijs kan worden opgevat als een stimulans of een steun in de rug om de gewekte verwachtingen waar te gaan maken.