'Wel samenwerken in Drechtsteden, geen bevoegdheden overdragen' (afl..
ZWIJNDRECHT/DEN HAAG - De Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden (GRD) moet terugkeren naar haar oorspronkelijke rol: die van uitvoeringsorganisatie voor de zes deelnemende gemeenten, met gezamenlijke kaders. Op tal van terreinen is samenwerking nuttig en nodig, maar de afzonderlijke
gemeenteraden bepalen hoe ze aan die samenwerking invulling willen geven. 'Nu beslissen niet de eigenaren over de gemeenschappelijke regeling, maar de GRD zelf over haar eigen bezuinigingen. Dat is een merkwaardig iets', stelt Marian Pater, D66-raadslid in Zwijndrecht en tevens lid van de
Drechtraad.
Lees in deze aflevering 7 van de Raadslid.Nu-serie In de ban van regionale samenwerking hoe de raad macht en invloed verliest en wint in de samenwerking die lang als voorbeeld heeft gegolden, die van de Drechtsteden.
Marian Pater, D66-raadslid in Zwijndrecht en tevens lid van de Drechtraad, vindt de Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden (GRD) een uit de hand gelopen constructie. De grote rol die de Drechtraad - bestaande uit raadsleden van de zes deelnemende gemeenten en het hoogste orgaan van de GRD -
heeft gekregen, is daarvoor de belangrijkste aanleiding.
'Er zijn bevoegdheden aan de Drechtraad weggegeven die bij de gemeenteraden hadden moeten blijven. Die overdracht is nu zover gegaan dat we zelfs gemeentebudgetten overhevelen naar de GRD zonder dat de gemeenteraden weten wat daar precies mee gaat gebeuren. Dat bepaalt namelijk de Drechtraad.
Daarmee ben ik als volksvertegenwoordiger in een dubbele werkelijkheid beland. Ik ben door inwoners van Zwijndrecht gekozen en ik ben aan hen verantwoording schuldig. Maar ondertussen gaat dat andere gremium, waarin ik zitting heb vanuit geheel andere stemverhoudingen, over een heleboel lokale
zaken. Daar heb ik in democratisch opzicht niets in te brengen. Sterker nog: de totale raad van Zwijndrecht heeft er maar een bescheiden stemmetje. Die situatie vind ik niet acceptabel.'
Dordt en lokale partijen aan de macht
In de Drechtraad maken of de verzamelde lokale partijen de dienst uit of de gemeente Dordrecht. Dit is het gevolg van het principe van gewogen stemmen in de Drechtraad. Op sommige thema's domineert een politieke overtuiging langs partijlijnen, op andere thema's een geografisch belang. 'In de
raad van Zwijndrecht gaat het natuurlijk ook om overtuigingen en belangen, maar die hebben wel betrekking op een en dezelfde gemeente. Daar wonen de kiezers waarvan de raad een afspiegeling is', zegt Pater. 'Doordat geografie en democratie synchroon lopen, zijn de verschillen minder scherp. In
de Drechtraad ligt dat dus anders.'
Kosten vereffenen vanwege ''regionale uitstraling''
Als voorbeeld noemt Pater de dominante positie van Dordrecht. 'Ik word heel vaak geconfronteerd met de stelling dat bepaalde activiteiten "een regionale uitstraling" hebben. Dordrecht komt met dat argument om de andere gemeenten in de GRD te laten meebetalen aan iets wat Dordrecht wil. Wanneer
de Koninklijke Familie naar Dordrecht komt met Koningsdag, dan vind ik dat natuurlijk super voor die gemeente. Maar moet ik daar als Zwijndrecht aan meebetalen? Ja dus, want zoiets heeft een regionale uitstraling, is de redenering.'
'Zo wil Dordrecht zich graag profileren als cultuur- en studentenstad, wat ook goed zou zijn voor Zwijndrecht en de andere Drechtsteden. Het lastige is: ik kan niet bewijzen dat het niet zo is. Maar ik heb wel mijn bedenkingen. Die hebben alleen geen consequenties, omdat Zwijndrecht
nauwelijks iets en Dordrecht heel veel te vertellen heeft in de Drechtraad. Ik vrees dat er nogal wat kosten worden verlegd van het Dordtse naar de overige Drechtsteden.'
Afwijken van de regio moet mogen
Om misverstanden te voorkomen, benadrukt Pater dat ze groot voorstander is van regionale samenwerking. 'We zijn die samenwerking in de Drechtsteden begonnen met taken als belasting heffen en innen. Dat is overal hetzelfde proces en dus kun je efficiencyvoordelen behalen door het gezamenlijk te
doen.'
'Dat geldt bijvoorbeeld ook voor inkoop. En naast efficiencyvoordelen zie ik ook kwalitatieve voordelen van samenwerking. Je kunt sommige risico's beter dragen doordat je meer financiele armslag hebt. En je staat steviger in je schoenen bij onderhandelingen. Daar is samenwerking allemaal heel
handig voor. Ik denk ook dat samenwerking nuttig is om op sommige terreinen gezamenlijke beleidskaders af te spreken. Dat we een intergemeentelijke sociale dienst hebben met gezamenlijke afspraken voorkomt dat mensen bij verschillende gemeenten gaan shoppen. Dat is natuurlijk prima. Maar wat
nooit mag, is dat de gemeenteraad niet meer de bevoegdheid heeft om voor de Zwijndrechtse inwoners iets anders te regelen. Dat vind ik echt een principieel punt.'
`De huidige GRD heeft bevoegdheden die thuishoren bij de gemeenten. Daarnaast moeten we ervan blijven uitgaan dat samenwerken iets oplevert. Nu zie je dat de GRD blijft groeien, terwijl lokaal het aantal taken en mensen niet afneemt. Dat is niet logisch. In plaats van efficienter, wordt het
voornamelijk complexer.'
Drechtraad op stoel bestuurders
Bovendien vindt Pater dat de Drechtraad te veel op de stoel van de bestuurders gaat zitten. 'Dan moet ik als Drechtraadslid opeens besluiten nemen over zaken die lokaal door het college worden afgehandeld. Dat is vreemd: in de Drechtraad beslis ik mee over uitvoeringszaken terwijl het
Zwijndrechtse college buitenspel staat. Dat is de omgekeerde wereld en dat wil ik niet. Dus vraag ik voorafgaand aan een Drechtraadvergadering aan ons college of het mij nog dingen wil meegeven.'
De Drechtraad moet afstemmingsorgaan worden
Pater wil dat de GRD terugkeert naar de rol van uitvoeringsorganisatie. 'Die kan nooit de gemeenteraad overrulen en laat altijd ruimte voor lokaal maatwerk. Dus als Zwijndrecht niet pakket A wil, zoals de andere vijf gemeenten, maar pakket A-plus, dan moet daar ruimte voor zijn. Met de Wmo
bewijst de GRD dat dit mogelijk is. Daar heeft Zwijndrecht net iets andere wensen dan de andere gemeenten. En Zwijndrecht werkt niet met het Drechtstedelijk Klantcontactcentrum, maar doet het contact met Zwijndrechtse klanten zelf. Dus maatwerk kan wel.'
Daarnaast moet de Drechtraad niet langer een soort regionale volksvertegenwoordiging zijn, maar een afstemmingsorgaan. 'Raadsleden van de zes gemeenten komen vier of zes keer per jaar bijeen om te bespreken op welke thema's zij het bestuur welke kaders wil meegeven. En in afzonderlijke
gemeenteraden moeten raadsleden hun wethouder in het Drechtstedenbestuur ter verantwoording kunnen roepen en een standpunt kunnen meegeven.'
College en raad hebben niet dezelfde informatie
Pater pleit voor een bestuurscultuur waarin opkomen voor maatwerkmogelijkheden binnen gemeenschappelijke regelingen niet wordt uitgelegd als gebrek aan loyaliteit aan de samenwerking. Een voorbeeld daarvan heeft Zwijndrecht zelf meegemaakt in de gemeenschappelijke regeling Zuid-Holland Zuid,
waarvan het bestuur bestaat uit portefeuillehouders. Die stonden niet toe dat de Zwijndrechtse raad van de regio wilde afwijken door geen ouderbijdrage voor de jeugd-ggz te innen.
'Het is waar dat men heeft geprobeerd onze raad te overrulen', zegt Pater. 'Maar dat is uiteindelijk niet gelukt. En waarom? Omdat bleek dat we dat stukje bevoegdheid helemaal niet hadden overgedragen. Maar inderdaad, die bestuurders hebben het wel geprobeerd. Tegelijkertijd bewijst dit
voorbeeld dat je prima regionaal kunt samenwerken in de jeugdzorg zonder je democratische bevoegdheden uit te leveren aan een regiobestuur. Maar je moet er als raad wel goed op blijven zitten.'
'Onze gemeenteraad heeft gezegd dat collegeleden de algemene bestuursvergaderingen van Zuid-Holland Zuid met medeweten van de raad moeten voorbereiden. En dat de raad toegang moet hebben tot dezelfde regionale stukken als het college - dat klinkt vanzelfsprekend maar dat is het beslist niet.
Op die manier kan de portefeuillehouder, voorafgaand aan een regionale bestuursvergadering, bij de raad nagaan welke gedachten er leven omtrent een bepaald thema. En kunnen wij als raad gevraagd en ongevraagd tegen onze wethouder zeggen: ho even, er gaat regionaal iets besproken worden waarvan
wij vinden dat de raad er eerst over moet spreken. Die openheid, daar gaat het om. Dan hebben we geen Drechtraad nodig in zijn huidige vorm. Ik wil er alles aan doen om de gemeenteraad weer in de positie te brengen dat hij kaders kan stellen, kan controleren en lokaal maatwerk kan bieden.'
Eerder verschenen in deze Raadslid.Nu-serie
Voor de vorige afleveringen in deze serie 'In de ban van regionale samenwerking' waarin Raadslid.Nu de zoektocht van raadsleden en gemeenteraden in Drechtsteden, Twente en West-Brabant naar meer greep en invloed op de regionale samenwerking in beeld brengt, klik hier.
De volgende afleveringen zijn verschenen en zijn met een klik op de tekst terug te lezen:
Nieuwe West-Brabantse raadsleden met procesafspraken meer grip op regio (Aflevering 6 uit: In de ban van regionale samenwerking)
Een regioraad met louter raadsleden: een taai gevecht in Twente Uit: In de ban van regionale samenwerking (aflevering 5)
Tussenstand: helderheid in de mist - Uit: In de ban van regionale samenwerking (aflevering 4)
`Gaan de Drechtsteden aan democratie ten onder?' Uit: In de ban van regionale samenwerking (aflevering 3)
'Een motie voor meer samenwerking' Uit: In de ban van regionale samenwerking (aflevering 2)
'Zonder regioraad meer raadsbetrokkenheid?' Uit: In de ban van regionale samenwerking (aflevering 1)
Bron: Raadslid.Nu, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, 16 september 2015.
Social media: Raadslid.Nu is ook te volgen op Twitter (@RaadslidNu), Facebook en Linkedin
Raadslid.Nu is de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en staat voor een sterke en krachtige positie van gemeenteraden ten behoeve van het functioneren van de lokale democratie.
Raadslid.Nu houdt op 24 september een bijeenkomst in Almelo over integriteit & belangenverstrengeling en de andere rol van de raad. Op 1 oktober vindt een bijeenkomst over dezelfde thema's plaats in Venlo. Aanmelden kan door mail aan: info@raadslid.nu