'Om te overleven moet NVJ zich op mediaprofessionals richten'

Experts aan het woord over Journalistiek2025
Ik ben fan

2025 klinkt ver weg, maar die 10 jaar gaan sneller voorbij dan je denkt. Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek heeft onderzoek gedaan naar de toekomst van de journalistiek en presenteerde vier mogelijke scenario's. Op Persinnovatie.nl laten we een aantal experts aan het woord over deze
toekomstperspectieven. Deze week: Yvonne Dankfort, secretaris tijdschriften bij de NVJ en manager bij de NVJ Academy.

Door: Dorien Vrieling

* Tag personen
[USEMAP]

Foto: Truus van Gog / Hollandse Hoogte

En, welk scenario vind je het meest waarschijnlijk?

Darwin's Game vind ik best een aannemelijk scenario, maar ik denk dat daarin meer een overgangssituatie geschetst wordt. De andere scenario's gaan over een toekomst die nog iets verder weg ligt. Ik vind A Handful of Apples en The Shire dan het meest waarschijnlijk, maar het is moeilijk kiezen
tussen de twee. Ik geloof zeker dat de Googles van de wereld blijven bestaan en sterker worden, maar kleine, lokale initiatieven zullen ook toenemen.

Zie je de scenario's nu al terug in het journalistieke veld?

Als secretaris tijdschriften ben ik nauw betrokken bij de uitgeverijen. Veel elementen van Darwin's Game zie ik daar nu al: dat Sanoma en SBS bijvoorbeeld allerlei platforms ontwikkelen om merken heen, gericht op verschillende leeftijdscategorieen. Redacteuren worden communitymanagers. Bij de
NVJ Academy valt me op dat de vraag naar cursussen gericht op digitalisering groot is. Uitgevers sturen redacteuren er naartoe en freelancers maken er graag gebruik van.
Dat is trouwens een ontwikkeling van de laatste 10 jaar, dat journalisten ook zelf vinden dat ze cursussen moeten volgen. Het is wat dat betreft een vrij conservatieve beroepsgroep, jarenlang vonden ze dat ze al doende leerden, scholing was niet noodzakelijk. Nu is de trend dat je jezelf
blijft scholen. Op allerlei gebieden, zoals sociale media, datajournalistiek, beeld, schrijven voor een website en bijvoorbeeld filmen met je smartphone.

Waar komt die verandering vandaan, denk je?

Mensen zien dat je wel bij moet blijven om opdrachten te krijgen of om je baan te houden. Het werk wordt steeds veelomvattender, er is steeds minder tijd en redacties worden steeds kleiner. Het vergemakkelijkt je werk als je digitaal vaardig bent, dan heb je iets extra's te bieden. Bovendien
vragen werkgevers ook gewoon om extra vaardigheden. Een freelancer wordt niet meer gevraagd om een stukje aan te leveren voor print, maar ook een tekst en een filmpje voor de website, en een foto erbij.

Zie je bij de Academy dat mensen zich zorgen maken over de toekomst?

Een grote groep mensen komt cursussen volgen nadat ze ontslagen zijn. Ik merk dat jonge mensen zich vaak minder zorgen maken dan oudere. Zij hebben minder moeite met het freelance bestaan en minder bezwaren tegen commercieel werk. We organiseerden een tijdje geleden een dag waar jonge
hoofdredacteuren in het tijdschriftenvak bijeen kwamen. De ouderen waren bezorgd dat hun blad binnen enkele jaren zou worden opgeheven, de jongere hoofdredacteuren zeiden: dat zien we dan wel weer. Sommige jonge journalisten willen niet eens meer in vaste dienst. Ik merk ook wel een verschil
in motivatie. Jonge mensen beseffen goed dat ze veel vaardigheden nodig hebben en grijpen elke kans om ervaring op te doen op. De oudere garde dacht lange tijd dat ze gebeiteld zat en moet nu wennen aan het idee dat dat misschien niet zo is.

Zijn er dingen uit jouw dagelijkse praktijk die je mist in het onderzoek?

Het onderwerp onderwijs komt er niet zo uitgebreid in voor, terwijl dat wel erg belangrijk is. Hoe zorgen jonge journalisten dat ze klaar zijn om journalistiek te bedrijven en een boterham te verdienen. Welke kennis en vaardigheden hebben ze daarvoor nodig? Misschien moet er meer aandacht zijn
voor de exacte vakken als dataverwerking; Exceldraaitabellen als vast onderdeel van de opleiding? De vraag hoe het onderwijsprofiel er nu uit moeten zien en regelmatig kan worden bijgesteld vind ik heel relevant.

Hoe bereid je je in je werk voor op de toekomst?

Ik vond het leuk om de NVJ Academy uit te bouwen, en jongeren te helpen zich voor te bereiden op de toekomst. Over tien jaar zal de vereniging wat betreft leden met een vaste aanstelling kleiner zijn. Als de NVJ wil overleven, moet ze een dienstenaanbod voor mediaprofessionals bieden. Ik zeg
bewust mediaprofessionals, want het zal breder worden dan journalisten. Wat hebben zij nodig om hun beroep uit te kunnen oefenen? Ik denk niet alleen aan cursussen, maar bijvoorbeeld ook aan het regelen van korting op materiaal.

Welk scenario is voor journalisten het meest geschikt?

In de meeste scenario's spelen journalisten niet zo'n grote rol meer, eigenlijk is die rol het grootst in Darwin's Game. Bij The Shire heb je kleine eilandjes, bij A Handful of Apples gaat het om een klein groepje media die zich puur op kwaliteit richten. Ik denk dat de journalistiek in de
toekomst vooral een ordenende functie heeft, als wegwijzer door een rimboe van informatie. En dat er daarnaast wat media zijn als De Correspondent, die achtergronden bieden.

Stel dat je kind van plan is journalist te worden. Wat adviseer je dan?

Toevallig heeft mijn dochter zich net aangemeld voor de opleiding mediacommunicatie aan de Hogeschool van Amsterdam. Ja, ik dacht wel even: waar begin je aan? Ze ziet zichzelf geen journalist van het "harde nieuws" worden, maar meer een mediaprofessional. Dat biedt ook meer perspectieven, denk
ik. Als je breed opgeleid bent, onderzoek kunt doen en kritisch denkt, kun je op veel plekken belanden. Ik denk dat ze best goed terecht komt, maar het zal niet bij het NOS-journaal of de krant zijn.

Moet de journalistiek meer open staan voor `mediaprofessionals'?

Ik denk het wel. In de tijdschriftenwereld staat men al wat meer open voor een bredere visie. De Libelle heeft de Zomerweek, autobladen organiseren evenementen. Publieksbladen hebben al jaren veel interactie met de consument, en dat is belangrijk. De kranten komen pas de laatste jaren met
wijnarrangementen, dvd-boxen en lezersavonden.

Kijk, aan de ene kant is het een dramatische tijd. Er vallen veel ontslagen. De journalistiek wordt breder, deels commercieler, en dan kan het voor een journalist lastig zijn je onafhankelijkheid te bewaren. De andere kant is dat er ook freelancers zijn die heel veel werk hebben - juist
doordat overal rompredacties zijn gekomen. Er ontstaan ook veel mooie initiatieven.

Lees ook:

* Sander Gregoire: 'Minder banen is erg voor journalisten, niet per se voor journalistiek'
* Frits van Exter: 'Een a twee jaar vooruit kijken is al lastig genoeg'
* Huub Schuijn: 'De nieuwe waakhond zijn we met z'n allen'
* Petra ter Doest: 'Een toekomst zoals The Shire zou zonde zijn'
* Winny de Jong: 'Je kunt ook teveel vertrouwen hebben in de overheid'
* Hans de Clercq: 'A Handful of Apples zien we nu gebeuren'

Bijdragen

[IMG]Dorien Vrieling, [IMG]Pieter Rebel

donderdag 10 september 2015