Toekomst gemeente Haaren: nieuwsoverzicht zomervakantie


Logo toekomst Haaren

In dit nieuwsoverzicht blikken we in hoofdlijnen terug op de artikelen die in de zomervakantie zijn verschenen in weekblad De Leije en op deze website. Zo bent u weer bij! Eind september, begin oktober is in ieder dorp een inwonersavond over de toekomst van de gemeente Haaren. Op die avonden
praten we met u verder over de stand van zaken van het onderzoek naar alle scenario's. Uiteraard horen we dan ook graag uw ideeen over de toekomst.

Om deze avonden optimaal het gesprek te kunnen aangaan, is het belangrijk dat u goed op de hoogte bent. Daarom verschenen in de zomervakantie artikelen in de Leije met allerlei achtergrondinformatie over het onderzoek naar de scenario's. In dit nieuwsoverzicht blikken we in hoofdlijnen terug
op deze artikelen. Wilt u de artikelen in zijn geheel teruglezen? Klik dan op de linken.

Ervaringen elders met zelfstandige gemeenten die samenwerken (week 31)

Dit artikel ging over de ervaringen van andere kleine gemeenten die zelfstandig blijven.

* Het aantal gemeenten in Nederland loopt terug; in 1900 waren er nog meer dan 1100 gemeenten, nu nog maar 393. Vooral kleine gemeenten verdwijnen. Dit komt vaak doordat gemeenten steeds meer taken krijgen die ze niet alleen kunnen uitvoeren, maar wel samen.

* Een grote gemeente presteert niet per se beter dan een kleine. Wel hebben grotere gemeenten vaak voorzieningen waar kleinere gemeenten in de regio van profiteren. Grote gemeenten zijn ook vaak de `kartrekkers` in de regio. Een kleine gemeente kan taken uitbesteden aan een grote gemeente,
zoals vastgoed- of zorgtaken. Dit om ervoor te zorgen dat alle taken goed worden uitgevoerd.
* Een kleine gemeente kan ook ambtelijk fuseren met andere gemeenten. Dit betekent dat de ambtenaren van deze gemeenten samenwerken in een organisatie, zoals Boxtel-Sint-Michielsgestel. Zo hebben gemeenten genoeg ambtenaren om de taken goed uit te voeren.
* Ook ambtelijk gastheerschap met meerdere gemeenten is een optie. Hierbij verdelen

gemeenten de taken. Iedereen voert een bepaalde taak niet alleen voor zichzelf, maar ook voor de anderen. Een optie die niet vaak succesvol is.

* Veel gemeenten willen zelf hun beleid blijven maken, met eigen ambtenaren. Maar taken in de bedrijfsvoering, zoals automatisering en administratie, doen ze samen met anderen in een `shared service center'. Een soort ambtelijke fusie, maar met minder taken.
* Kleine gemeenten staan soms voor een keuze: zelfstandigheid of herindeling en soms opsplitsing. Wat beter is voor inwoners hangt heel erg van de precieze situatie af.
* Samenwerking tussen gemeenten kan een eerste stap zijn naar een herindeling, maar dat hoeft niet.

Interview Frank de Werdt, lid van de brede klankbordgroep (week 31)

De belangrijkste punten waren:

* Al 25 jaar woont Frank met zijn gezin in Haaren. In Haaren is hij actief bij de Optochtcommissie van Carnaval en de Sinterklaasviering. Ook zat Frank in het bestuur van twee buurtverenigingen.
* Frank is zeer betrokken bij voornamelijk Haaren en Biezenmortel. Hij wil dat inwoners goed geinformeerd en betrokken worden.
* Boeiend en vermoeiend, zo ervaart Frank het proces tot nu toe. Adviezen van de klankbordgroep worden overgenomen door de kerngroep (fractievoorzitters) en het College. Maar er zijn veel scenario's waaraan of teveel wordt vastgehouden of die dreigen onder te sneeuwen. Heldere communicatie
en een open dialoog zijn essentieel volgens Frank.

Wat zijn herindelen en opsplitsen? (week 32)

Dit artikel ging over de verschillen tussen opsplitsing en herindeling. En wat dat voor Haaren en de omliggende gemeenten betekent.

* Bij een herindeling gaat een gemeente als geheel samen met een of meer andere gemeenten, zoals Meierijstad (Veghel, Sint-Oedenrode en Schijndel). Bij een opsplitsing wordt een bestaande gemeente in twee of meer stukken verdeeld.
* Voor Haaren betekent een opsplitsing dat de dorpen over meer gemeenten worden verdeeld. Er zijn twee mogelijkheden:

* Een `grenscorrectie'; de betreffende gemeente blijft bestaan als ze er een stukje Haaren bijkrijgen. Die gemeente houdt dezelfde naam en haar beleid blijft hetzelfde.
* Een `herindeling': de betreffende gemeente wordt opgeheven en vormt met dat stukje Haaren een nieuwe gemeente. Deze kan een nieuwe naam krijgen, nieuw beleid, een nieuwe visie op de toekomst en een nieuw benoemde burgemeester.

* In een wet (ARHI) is precies bepaald wanneer er sprake is van een `grenscorrectie' en wanneer van een `herindeling'.
* Als een gemeente er minder dan 10% van de inwoners "bijkrijgt", dan is er sprake van een grenscorrectie en blijft die gemeente bestaan. Als het aantal inwoners van de ontvangende gemeente met meer dan 10% toeneemt, is er formeel sprake van een herindeling. De ontvangende gemeente houdt op
te bestaan en er ontstaat formeel een nieuwe gemeente.
* Opsplitsing is een van de mogelijkheden voor de toekomst van Haaren. Voorbeelden van opties en gevolgen:

* Biezenmortel naar Tilburg: grenscorrectie. Met Biezenmortel (1.400 inwoners) erbij neemt het aantal inwoners van Tilburg (>200.000) met minder dan 1% toe.
* Esch naar Boxtel: grenscorrectie. Met Esch (ruim 2.000 inwoners) neemt het aantal inwoners van Boxtel met ongeveer 7% toe.
* Dorp Haaren naar Oisterwijk: herindeling. Met Haaren (5.500 inwoners) erbij neemt het aantal inwoners van Oisterwijk (25.000) met >20% toe. Haaren en Oisterwijk houden beide op te bestaan; er ontstaat een nieuwe gemeente.
* Helvoirt naar Vught: herindeling. Met Helvoirt (4.500 inwoners) erbij neemt het aantal inwoners van Vught (26.000) met ongeveer 17% toe. Helvoirt en Vught houden beide op te bestaan; er ontstaat een nieuwe gemeente.

Ervaringen elders met herindeling en opsplitsing (week 32)

Dit artikel ging over de ervaringen van andere kleine gemeenten met herindeling en opsplitsing.

* Gemeenten kiezen om verschillende redenen voor herindeling of opsplitsing, zoals financiele, bestuurlijke of organisatorische problemen. Ook regionale uitdagingen zijn soms beter aan te pakken als gemeenten fuseren of opsplitsen.
* Sinds 2010 waren er 18 herindelingen in Nederland, opsplitsingen komen minder vaak voor.
* Uit vele onderzoeken is niet een conclusie te trekken over de vraag of herindelen beter is voor een gemeente. De belangrijkste uitkomsten zijn:

- Herindelingen leveren geen vermindering van uitgaven op.
- De betrokkenheid van burgers bij het lokaal bestuur neemt af.
- Effecten op de dienstverlening zijn wisselend.
- Herindelingen hebben geen gevolgen voor het voorzieningenniveau.
- Organisatie en gemeentebestuur pakken grote opgaven (verkeer, economie, woningbouw) beter aan.

* Er is geen apart onderzoek gedaan naar de gevolgen van opsplitsing. Als de nieuw ontstane gemeente een stuk groter wordt, kun je dezelfde gevolgen verwachten als bij een herindeling.

Een nadere blik op de criteria (week 33)

Dit artikel ging over de criteria waarmee de scenario's voor de toekomst van Haaren worden beoordeeld. Per criterium is uitgelegd wat ermee wordt bedoeld en hoe het wordt onderzocht.

Criterium 1: draagvlak bij de inwoners

Bedoeld wordt of een scenario op instemming kan rekenen bij inwoners van gemeente Haaren. Dit onderzoeken we door te luisteren naar wat inwoners zeggen op de inwonersavonden en via digitale kanalen. Ook vind eind dit jaar een brede raadpleging plaats.

Criterium 2: draagvlak in de regio

Hiermee wordt bedoeld wat de gemeenten in de regio van het scenario vinden. Het is natuurlijk moeilijk te gaan samenwerken of herindelen met een gemeente die dat niet wil. Dit onderzochten we door met buurgemeenten te praten over wat zij wel en niet willen. Ook kijken we naar de toekomstvisie
en het coalitieakkoord van de buurgemeenten; wat zijn ze van plan en waar zijn ze mee bezig?

Criterium 3: omvang passend bij taken

Is de gemeente in een scenario groot genoeg om de taken te kunnen uitvoeren? Dat wordt hiermee bedoeld. Per scenario wordt ingeschat of de gemeente in dat scenario groot genoeg is om de taken goed uit te kunnen voeren

Criterium 4: onderlinge samenhang

Bedoeld wordt of er tussen de gemeenten en/of dorpen sprake is van samenhang. Bijvoorbeeld op cultureel, sociaal, economisch of geografisch vlak. We kijken naar verwantschap; wat maakt dat de delen van een gemeente bij elkaar horen of juist niet? Zoals historische verbindingen, type
bedrijvigheid of landschap, en overeenkomsten in de samenstelling van de bevolking.

Criterium 5: maatschappelijke orientatie

Hiermee wordt bedoeld hoe inwoners zich bewegen in de regio. Waar ze werken, recreeren en hun boodschappen doen. Hiervoor verzamelen we gegevens zoals openbaar vervoerverbindingen en verhuisbewegingen. Maar dit komt vooral aan de orde tijdens de inwonersavonden.

Criterium 6: bestuurskracht & vitaliteit

Heeft een gemeente in een scenario voldoende (slag)kracht om haar taken goed uit te voeren? En is ze financieel gezond? Hiervoor wordt een inschatting gemaakt van de financiele gezondheid van de gemeente en van de vraag of de gemeente zijn wettelijke en extra taken goed kan uitvoeren.

Criterium 7: regionale samenhang en evenwicht

Hiermee wordt bedoeld of er geen problemen ontstaan voor andere gemeenten. Bijvoorbeeld als er bij een herindeling grotere gemeenten ontstaan en een kleine gemeente doet niet mee. Verder is belangrijk dat de gemeenten goed samen kunnen werken aan taken in de regio. Hiervoor wordt gekeken hoe
de (nieuwe) verhoudingen in de regio zijn in een bepaald scenario.

Criterium 8: duurzaamheid

Het is niet de bedoeling is dat er snel een nieuwe discussie ontstaat over de toekomst van de gemeente. Het scenario moet dus rekening houden met de lange termijn. Daarom bekijken we de omvang van de gemeente in een scenario en de stevigheid van mogelijke samenwerkingen

Criterium 9: democratische legitimatie

Hiermee wordt bedoeld dat inwoners betrokken worden bij plannen en besluiten van de gemeente. Het is belangrijk zij besluiten die de gemeente in een scenario neemt ondersteunen. Hiervoor kijken we per scenario hoe we inwoners kunnen betrekken. Ook kijken we hoe inwoners democratische invloed
kunnen hebben op samenwerkingsverbanden die ontstaan.

Criterium 10: gevolgen voor inwoners

Wat is de invloed van een scenario is op de voorzieningen en de leefbaarheid per dorp, nu en straks? Hiervoor maken we per scenario een inschatting van een aantal gevolgen voor de inwoners. Bijvoorbeeld belastingen, voorzieningen, verenigingen, zorg en veiligheid en infrastructuur.

Interview Christ van Iersel, lid van de brede klankbordgroep (week 33)

De belangrijkste punten waren:

* Christ is geboren en getogen in Helvoirt. Hij is muzikant bij harmonie Kunst Adelt, actief lid van LNMH en koorlid van Open Kerk Helvoirt, Betrokken bij de organisatie van winterwandeling Te Voet Te Veld en vrijwilliger op diverse fronten.
* Hij is lid van de brede klankbordgroep omdat hij een andere visie heeft op de toekomst van de gemeente dan de Belangengroep Haaren. Christ denkt dat een ambtelijke fusie nog steeds de beste keuze is.
* Christ is tevreden over het proces tot nu toe. De beslissing ligt uiteindelijk wel bij de gekozen volksvertegenwoordigers, zo benadrukt hij. Hij vindt het heel belangrijk dat inwoners naar de informatieavonden komen. Om een goed beeld te krijgen wat inwoners echt willen, moet iedereen zich
laten zien en horen.

Een nadere blik op de regionale opgaven (week 35)

Dit artikel ging over wat regionale opgaven zijn en hoe die een rol spelen in de toekomst van Haaren.

* Met de regio bedoelen we het gebied waarin Haaren ligt. We bakenen dit af tot het grondgebied van de gemeenten Haaren, Boxtel, Goirle, 's-Hertogenbosch, Heusden, Hilvarenbeek, Oirschot, Oisterwijk, Sint-Michielsgestel, Tilburg en Vught.
* Belangrijk is dat de gemeente in de toekomst de eigen taken goed aankan. Gemeente Haaren moet bovendien kiezen voor een scenario waarin ook regionale taken goed kunnen worden aangepakt. Zoals de landbouw, of de ontwikkeling van de N65. Daar heeft de hele regio een rol in.
* Veel van de regionale opgaven zijn voor de hele provincie belangrijk, onder andere:

* Samenwerking tussen stad en platteland; elkaar sterker maken, vanuit eigen kwaliteiten.

* Samenwerken in het sociaal domein; samen kunnen we jeugd-, zorg- en werktaken beter aan.
* Ontwikkeling "groen" en "vrijetijdseconomie"; goed voor wonen, werkgelegenheid en toerisme.
* "Agrifood"; in 2020 is Noordoost-Brabant topregio in alles rondom voedsel.
* Mobiliteit en Infrastructuur; bereikbaarheid, leefbaarheid en veiligheid in harmonie brengen.

Interview Adrienne Verschuren, lid van de brede klankbordgroep (week 35)

De belangrijkste punten waren:

* Adrienne woont al 40 jaar in Haaren. Naast haar werk bij brede scholen en Integrale Kindcentra in Tilburg, is zij secretaris van R.K.S.V. Nemelaer en leidster en contactpersoon bij het meisjes- en vrouwenvoetbal.
* Ze vindt dat inwoners van Haaren hun mening moeten kunnen geven en betrokken moeten zijn bij zo'n groot besluit. Adrienne wil volgen of het afgesproken proces tot besluitvorming wordt uitgevoerd. Ze geeft graag advies over hoe inwoners het beste te informeren en betrekken zijn. Adrienne
zegt dat de klankbordgroep goed wordt betrokken bij het proces. Adviezen aan kerngroep en college worden vaak overgenomen en openbaar gemaakt, tot haar grote tevredenheid. Enige zorg is of inwoners en bestuur dezelfde intentie hebben met dit proces.
* Ze benadrukt dat alleen als mensen hun stem laten horen een goede keuze is te maken voor de toekomst. Op de informatieavonden kunnen inwoners vertellen wat ze belangrijk vinden.