Gedecodeerde correspondentie
28 augustus 2015
Vier jaar na deel II is nu het langverwachte uit meer dan duizend pagina's bestaande eerste deel gepubliceerd van de verzamelde brieven van Elizabeth Stuart (1596-1662), dochter van Jacobus I, koning van Engeland en Schotland. Met behulp van Rubiconfinanciering wist Nadine Akkerman van de
Universiteit Leiden zeven verschillende geheimschriften in de brieven van de 'Winterkoningin' te kraken.
Portret Elizabeth Stuart (Rijksmuseum)'Winterkoningin' Elizabeth Stuart vluchtte met haar echtgenoot Frederik V naar Den Haag. Nadine Akkerman ontdekte dat bijna al haar brieven gaan over oorlog, onderhandelingen, slagvelden en politieke manoeuvres (Rijksmuseum)
Elizabeth Stuart leefde tijdens de dertigjarige oorlog tussen de katholieke en gereformeerde staten. Na een enkele winter vorstin van Bohemen te zijn geweest, vluchtte ze met haar echtgenoot Frederik V, keurvorst van de Palts, naar Den Haag. Daar werden zij vanwege hun familiebanden met de
Oranjes opgevangen. Stuart stond bekend als een enigszins oppervlakkige, alleen in theater en aapjes en hondjes geinteresseerde vrouw. 'Ik wilde weten in hoeverre dat beeld klopte,' zegt Akkerman.
Oorlog en onderhandelingen
In het geheel niet, ontdekte de onderzoekster al snel. 'In totaal heb ik zo'n 2500 brieven van en aan haar gevonden, in 47 verschillende archieven, bibliotheken en privecollecties. In al die brieven spreekt ze een keer over het toneel. Alle andere brieven gaan over oorlog, onderhandelingen,
slagvelden en politieke manoeuvres.'
Brief van Elizabeth aan Sir Thomas Roe, 27 september 1636. (Correspondence of Elizabeth Stuart, deel II, briefnummer 284, The National Archives)Met Rubiconfinanciering heeft Nadine Akkerman onder andere zeven sleutels gebroken om gecodeerde correspondentie van de Engelse koningin Elisabeth
Stuart te kunnen lezen. Brief van Elizabeth aan Sir Thomas Roe, 27 september 1636. (Correspondence of Elizabeth Stuart, deel II, briefnummer 284, The National Archives)
Cijfercodes ontrafeld
Stuart gebruikte vanaf de jaren 1620 cijfercodes om haar brieven te versleutelen. Die cijfercodes waren nooit eerder bekeken. 'Met een Rubiconsubsidie heb ik onder andere zeven sleutels gebroken om de gecodeerde correspondentie te kunnen lezen.' Die codes kunnen bestaan uit hierogliefen,
cijfers, of uit gesubstitueerde letters. Ik heb de betekenis gezocht aan de hand van de context. Soms maakte de zender een fout in het coderen, of in sommige gevallen had de ontvanger de decodering erboven tussen de regels bijgeschreven.' De rest was een kwestie van stug door puzzelen.
Oorlogsvorstin
Vijfenzestig procent van alle door Akkerman verzamelde brieven is nooit eerder gepubliceerd. Via een driedelige serie wil Akkerman alle brieven geannoteerd en waar nodig vanuit het Frans, Duits, Italiaans, Nederlands of Latijn vertaald naar het Engels in samenhang uitgeven. 'Als je al haar
correspondentie doorleest, krijg je een totaal ander beeld van de vrouw,' vertelt ze. 'In dit eerste deel zie je hoe ze opgroeit en hoe ze zich steeds meer gaat afzetten tegen haar vader en haar broer, Karel I van Engeland. Waar haar vader en haar broer wilden onderhandelen met hun
tegenstanders, was Elizabeth veel meer voor oorlogsvoering om vrede af te dwingen. Zij was in feite een oorlogsvorstin.' De uiteindelijke serie van drie boeken moet als bron fungeren voor andere onderzoekers die hier nieuwe informatie uit halen. Niet alleen over Elizabeth Stuart zelf, maar ook
over de rol van vrouwen in de zeventiende eeuw, de ontwikkeling van de taal in die tijd, de politieke geschiedenis van de Nederlanden in internationale context, of de Tachtigjarige Oorlog, de Dertigjarige Oorlog en de Engelse Burgeroorlog.
Gedecodeerde berichten - omslag 'Queen of Bohemia'Omslag 'Queen of Bohemia'
Duidelijke scheidslijn tussen delen
Het eerste deel van de driedelige boekenserie bevat 588 brieven vanaf haar kindertijd tot aan het moment dat haar echtgenoot sterft. Het tweede deel begint als Elizabeth zich als weduwe probeert staande te houden. Die brieven heeft Akkerman in 2011 al in het tweede deel van de verzamelde
correspondentie uitgegeven, omdat dat in het verlengde lag van haar promotieonderzoek.
Meer informatie
The Correspondence of Elizabeth Stuart, Queen of Bohemia, Volume I, edited by Nadine Akkerman, ISBN 978-0-19-955107-1. Lees de inleiding met de eerste conclusies van Akkerman op basis van deze briefwisselingen uit de periode 1603-1631.
* Programma Rubicon
* Nieuwsbericht: 'Spionagetechnieken van zeventiende-eeuwse vrouwen'
* Project 'Enigmatic Cultures of Cryptography, 1603-1642'
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bron: NWO