Eilandjestransplantatie goede optie voor diabetespatienten met lastig te reguleren bloedsuikers

27 augustus 2015 | NIEUWSBERICHT

Transplantatie van eilandjes van Langerhans in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) blijkt een goede behandeloptie voor patienten met type 1 diabetes. Dat publiceren LUMC'ers in het American Journal of Transplantation. Na de behandeling zijn hun bloedsuikers veel makkelijker te reguleren. De therapie is nu nog alleen bedoeld voor patienten met ernstige complicaties en patienten bij wie het niet lukt om de bloedsuikers goed in te stellen. In de toekomst komen wellicht meer patienten in aanmerking.

Eilandje van LangerhansIn 2007 voerde het LUMC de allereerste eilandjestransplantatie in Nederland uit. LUMC-onderzoekers brachten in kaart hoe het deze en volgende patienten verging. Een jaar na transplantatie bleek 62% van de 13 patienten geen insuline meer te hoeven spuiten. Na twee jaar gold dit nog voor 42%. De bloedsuikerregulatie bleek gemiddeld sterk verbeterd, en perioden met een gevaarlijk laag bloedsuikerniveau (`hypo's') kwamen nauwelijks meer voor. "De resultaten die we in Leiden behalen, zijn vergelijkbaar met die in andere landen", zegt prof. Eelco de Koning (LUMC). "De productie van insuline door de getransplanteerde eilandjes neemt in de loop van de tijd af. Maar belangrijker is dat de bloedsuikers veel stabieler zijn en er vaak geen ernstige hypo-problemen meer optreden."

Eilandjestransplantatie

De eilandjes van Langerhans, gelegen in de alvleesklier, produceren insuline. Dit hormoon is onmisbaar voor het reguleren van de hoeveelheid suiker in het bloed. Bij patienten met type 1 diabetes valt het eigen afweersysteem de eilandjes aan, waardoor zij geen of nauwelijks insuline aanmaken. Patienten spuiten daarom op gezette tijden insuline.

Bij een deel van de patienten blijkt het erg lastig om op deze manier de bloedsuikers te reguleren. Zij kampen regelmatig met hypo's en met complicaties van de ziekte, zoals vaat-, oog- en nierziekten. Een relatief nieuwe behandeloptie is eilandjestransplantatie. Patienten krijgen eilandjes van een overleden donor ingebracht, waarna ze weer insuline kunnen aanmaken. Deze patienten slikken levenslang afweeronderdrukkers om afstoting van de eilandjes te voorkomen.

Uniek in Nederland

In Nederland voert alleen het LUMC transplantaties van de eilandjes van Langerhans uit. Deze behandeling vereist veel expertise en een goede samenwerking tussen een groot aantal verschillende afdelingen. Er is wel een flinke wachttijd, vanwege de beperkte beschikbaarheid van donoren. "Het is helaas niet mogelijk om de eilandjes in het lab te vermeerderen", verklaart De Koning. "Daarom kun je met een donor maximaal een patient helpen." Vanwege de beperkte beschikbaarheid en de noodzaak om levenslang afweeronderdrukkers te slikken, zijn de eisen erg streng. Alleen patienten met complicaties bij wie het echt niet lukt om de ziekte onder controle te houden, komen in aanmerking.

Breder toepasbaar

Wereldwijd en ook in het LUMC zijn onderzoekers bezig om eilandjestransplantatie beter en makkelijker toepasbaar te maken. "We werken bijvoorbeeld aan methoden om de getransplanteerde eilandjes zo te verpakken dat het afweersysteem ze niet aanvalt, waardoor de patient geen afweeronderdrukkers hoeft te slikken", aldus De Koning. "Het zou ook heel mooi zijn als we eilandjes konden maken uit stamcellen. Hier werken we heel hard aan. Dan zouden we niet meer van orgaandonoren afhankelijk zijn en ongelimiteerd eilandjes voor transplantatie tot onze beschikking hebben."