Goed nieuws uit Wit-Rusland

door Kirsten Meijer op 25 augustus 2015

Afgelopen zaterdag kwam er eindelijk goed nieuws uit Wit-Rusland. Zes politieke gevangenen, onder wie de sociaaldemocratische leider Mikola Statkevich, werden vrijgelaten. Statkevich zat bijna vijf jaar vast nadat hij het bij de presidentsverkiezingen in 2010 had opgenomen tegen president Loekashenko.

In 2003 ontmoette ik Mikola Statkevich voor de eerste keer, in Minsk. Het sociaaldemocratische landschap in Wit-Rusland was en is nog steeds ingewikkeld. Verschillende partijen proberen voet aan de grond te krijgen. Sinds mijn eerste bezoek is het politieke landschap niet veel veranderd: de oppositie is nog steeds erg zwak en verdeeld en het regime onderdrukt organisaties en partijen die een ander geluid willen laten horen. De amnestie is in de eerste plaats geweldig nieuws voor de directe betrokkenen en hun naasten. Zij kunnen elkaar weer in de armen sluiten. Het filmpje dat werd gemaakt bij de vrijlating van Statkevich spreekt boekdelen.

In de tweede plaats rijst er hoop dat er in Wit-Rusland ruimte komt voor meer vrijheid. Het valt te bezien of dit daadwerkelijk het geval zal zijn. Waarnemers en Statkevich zelf duiden de vrijlating als een poging van het regime om de banden met de Europese Unie en het IMF aan te halen. Het land verkeert in een economische crisis, heeft leningen nodig en heeft zichzelf geisoleerd door Rusland te bekritiseren vanwege de verregaande inmenging in buurlanden en de annexatie van de Krim. De relatie tussen de Europese Unie en Wit-Rusland is al jaren bevroren vanwege de mensenrechtenschendingen.

Op 11 oktober vinden er in presidentsverkiezingen plaats. Van vrije en eerlijke verkiezingen zal geen sprake kunnen zijn. De oppositie heeft immers de afgelopen jaren geen reele kans gehad om iets op te bouwen. Desalniettemin zou het heel goed nieuws zijn als president Loekasjenko de volgende stap naar meer vrijheid zet. Dat kan door registratie van kandidaten en hun partijen toe te staan, door de aankomende maanden de campagnes van de verschillende kandidaten de ruimte te geven en door verkiezingsdag en het tellen van de stemmen zonder fraude en intimidatie te laten verlopen.

Van meer democratie is echter pas sprake als er tussen verkiezingen in ook vrijheid is om je te organiseren, je mening te laten horen en in actie te komen. De afgelopen jaren hebben we via de Foundation Max van der Stoel de jongeren van de oppositie gesteund met trainingen. We blijven betrokken en hopen met hen dat er nu eindelijk een opening komt voor meer vrijheid en verandering.

Kirsten Meijer, Internationaal Secretaris PvdA