Wie weet of je naar de kerk of moskee gaat, of dat je thuis blijft?


Geloofsovertuiging, etniciteit, politieke gezindheid, seksuele voorkeuren en gezondheidsinformatie zijn zo privacygevoelig dat we ze `bijzondere persoonsgegevens' noemen en extra strenge regels hebben over of je die gegevens mag verzamelen en verwerken. Toch zijn er veel meer internetbedrijven
die dat soort gegevens hebben dan je denkt.

Afgelopen zomer lanceerde Google vlak voordat de Ramadan begon een Ramadan Companion. Op de site kon je informatie vinden over hoe laat de zon die dag onder zou gaan, het aantal files in de omgeving, de dichtstbijzijnde gratis iftar en natuurlijk Ramadan recepten en Ramadan-gerelateerde
YouTube content. Dit allemaal gebaseerd op waar je was terwijl je de website bekeek.

Sinds Snowden's onthullingen over PRISM, het spionageprogramma waarmee de Amerikaanse geheime dienst op geautomatiseerde wijze volledige toegang heeft tot de gebruikersgegevens van techgiganten als Facebook, Apple en Google, ben ik me nog meer zorgen gaan maken over de grote hoeveelheid
gegevens die Google elke dag over ons naar binnen slurpt. Ik was dan ook niet verbaasd over de reactie op de Ramadan Companion van een Brits-Pakistaanse vriend van me. Hij was ervan overtuigd dat dit een opportunistisch initiatief van Google is om de islamitische wereldpopulatie als
advertentiemarkt open te breken. Met als bijeffect dat ze het daarmee meteen ook inzichtelijk maken voor de Amerikaanse overheid waar alle moslims zich op een bepaald moment bevinden.

Dat perspectief vind ik te cynisch. De blogpost waarmee Google de companion aankondigt ademt een oprecht (en ook naief) enthousiasme. Maar zijn reactie zette me wel aan het denken: Welke internetdienstverleners weten eigenlijk de geloofsovertuiging van hun gebruikers?

De Google Play Store en Apple iTunes barsten in ieder geval van de Ramadanapps. Verder kunnen boekenleveranciers als Amazon en Bol op basis van wat je leest wellicht een goede inschatting maken of je naar de kerk of de moskee gaat, of dat je liever thuis blijft. Datzelfde geldt waarschijnlijk
voor NPO's Uitzending Gemist. Routeplanners weten ook nog eens naar welke kerk of moskee je gaat. Als Facebook het niet al weet omdat je gewoon je geloofsovertuiging in je profiel hebt gezet, of door de check-ins die je hebt gedaan, dan weten ze het wel op basis van een analyse van je vrienden
die meer publiek zijn over wat ze wel of niet geloven dan jij dat zelf bent.

Ook Google heeft natuurlijk helemaal geen Ramadan-website nodig om te bepalen of je wel of geen moslim bent. Wie gebruikt er nou geen YouTube of Google Maps? En bijna de helft van alle e-mails in de wereld gaan via Gmail. Maar de makkelijkste indicatie van wat je interessant vindt en waar je
mee bezig bent is wat je invoert in Google's zoekmachine en welke websites je daarna bezoekt (Google Analytics wordt door ongeveer de helft van alle websites gebruikt). Mag ik je daarom vragen om even mee te doen met de volgende denkoefening?

Doe je ogen dicht. En nu echt. Probeer te visualiseren welke zoekopdrachten jij in de afgelopen maand in jouw favoriete zoekmachine hebt ingetypt en op welke links je daarna hebt geklikt. Wat weet die zoekmachine daardoor allemaal over jou?

...

Sowieso de dingen die je eerder nog niet wist: die heb je namelijk opgezocht. Maar misschien ook wel waar naartoe je van plan bent om op vakantie te gaan, en waarschijnlijk welke ziektes je hebt (of in ieder geval welke symptomen daarbij horen). De zoekmachine weet waar je werkt en -- als je
net zo ijdel bent als ik -- hoe je heet. Naast jouw geloofsovertuiging hebben ze verder vast ook een goed idee over zaken als je etniciteit, politieke gezindheid en je seksuele voorkeuren.

Was je je daarvan al bewust? En vertrouw je jouw zoekmachine met die informatie? Zo niet gebruik dan eens een privacyvriendelijk alternatief.

Deze blogpost is eerder verschenen op het blog van FOTODOK, de `space for documentary photography' in Utrecht. Van 6 september tot en met 25 oktober 2015 hebben zij de fotografietentoonstelling (No) Privacy.