Moratorium Somalie niet gebaseerd op feitelijke veiligheidssituatie ..


Acled_conflict_data_project_logo-thumb
Juist in 'veilige' gebieden veel slachtoffers

Het besluit- en vertrekmoratorium voor Somalie, dat in april van dit jaar is ingesteld naar aanleiding van het meest recente ambtsbericht, blijkt niet gebaseerd te zijn op de feitelijke veiligheidssituatie. Uit analyse van gerapporteerde geweldsincidenten blijkt dat veel burgers slachtoffer
worden in gebieden die door de staatssecretaris als `veilig om naar terug te keren' zijn bestempeld.

Op 18 december 2014 heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken een ambtsbericht uitgebracht over de veiligheidssituatie in Somalie. Naar aanleiding van dit ambtsbericht heeft de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie op 20 april 2015 (dus ruim 4 maanden later) een besluit- en
vertrekmoratorium ingesteld. In zijn brief aan de Tweede Kamer op 20 april 2015 stelt de staatsecretaris dat het op grond van het ambtsbericht van 18 december "niet mogelijk [is] om op zorgvuldige wijze te beslissen op asielaanvragen van Somaliers die afkomstig zijn uit gebieden die onder
controle staan van Al-Shabaab". Om deze reden besluit de staatsecretaris een besluit- en vertrekmoratorium in te stellen voor de genoemde doelgroep.

In de brief wordt benadrukt dat het besluit- en vertrekmoratorium niet van toepassing is op Somalische asielzoekers afkomstig uit gebieden die niet onder controle staan van Al-Shabaab, zo ook Mogadishu. Dit is opmerkelijk, aangezien in het ambtsbericht van 18 december het volgende is te
lezen:

"Sinds Al-Shabaab in 2011 uit Mogadishu verdreven werd, is de hoofdstad formeel in handen van de SFG. Desondanks is het er niet veilig, waarbij geldt dat hoe verder verwijderd van het centrum, hoe onveiliger de situatie. Bijna dagelijks worden criminele (moord)aanslagen en overvallen gepleegd
of clanvetes uitgevochten."
"In sommige buitenwijken, zoals Daynile, Heliwa (Hurriwa), Karaan, Yaaqshid, en Dharkenley, waar het grootste ontheemdenkamp Badbado ligt, was de macht van de overheid zeer beperkt en kon Al-Shabaab in alle openheid opereren."
Hoewel Al-Shabaab na 2011 niet meer in Mogadishu is gevestigd, was Al-Shabaab ook in deze verslagperiode nog steeds in staat overal in Mogadishu terroristische aanslagen te plegen."
"Op 11 maart 2014 deelde Nicolas Kay, de Speciaal Vertegenwoordiger van de Secretaris-Generaal van de VN, zijn zorgen met de VN-Veiligheidsraad. In Mogadishu was de veiligheidssituatie sinds december 2013 verslechterd, zei hij. Tevens waarschuwde hij voor een verdere verslechtering."
"Een vertrouwelijke bron in Nairobi beaamde in april 2014 dat de veiligheid in Mogadishu de eerste maanden van het jaar steeds verder verslechterde en dat VN-organisaties en ngo's melden dat AS-elementen zich in alle wijken van de stad manifesteerden."
Al-Shabaab heeft dit jaar al meerdere keren burgers aangevallen in Mogadishu. Zo zijn er op 16 februari vier mensen slachtoffer geworden bij een drive-by shooting, zijn er op 21 april twaalf 12 doden gevallen bij een bomaanslag, en zijn op 26 juli bij een bomaanslag op een hotel tien
slachtoffers gevallen. Al-Shabaab heeft voor al deze aanslagen de verantwoordelijkheid opgeeist.

Het besluit- en vertrekmoratorium van 20 april 2015 is gebaseerd op een kaart uit het ambtsbericht waarop staat welke gebieden in Somalie in oktober 2014 onder controle stonden van Al-Shabaab en welke onder controle staan van de Somali Federal Government (SFG/SNG) [Afbeelding 1].

Afbeelding 1: invloedssferen in Somalie

Deze kaart is gepubliceerd door NGO Safety Programme in oktober 2014. In de periode oktober 2014 tot eind april 2015 zijn er volgens de gegevens 34 wisselingen van grondgebied gemeld. De kaart van oktober 2014 was dus al verouderd, toen de staatssecretaris besloot tot het instellen van een
besluit- en vertrekmoratorium voor deze gebieden.

De staatssecretaris stelt dat de gebieden die onder leiding staan van de Somali Federal Government veilig zijn om naar terug te keren. Het is opvallend dat juist in de gebieden waar Al-Shabaab volgens deze kaart weinig tot geen invloed heeft, veel burgers het slachtoffer zijn van
geweldsincidenten door Al-Shabaab [Afbeelding 2].

Afbeelding 2: geweldsincidenten tegen burgers door Al-Shabaab van januari 2015 tot juni 2015

Met name in Bakool, Bay, Gedo en Banadir vallen er nog veel dodelijke slachtoffers door de hand van Al-Shabaab. ([Grafiek 1].

Grafiek 1: Geweld tegen burgers met een fatale afloop door Al-Shabaab per regio van januari 2015 tot juni 2015

In het ambtsbericht staat overigens ook al dat in de gebieden, die naar aanleiding van de gebruikte kaart buiten het besluit- en vertrekmoratorium vallen, nog regelmatig incidenten voorkomen en dat de SFG onvoldoende in staat is de burgers in deze gebieden adequaat te beschermen:
"De Somalische overheid was in de verslagperiode te zwak om de bewoners in al deze gebieden adequaat te beschermen of van andere diensten te voorzien. Niet alleen Al-Shabaab zorgt voor problemen; in bijna alle regio's werden nog clanconflicten uitgevochten en ontstonden disputen over water,
graasrechten en land. Halverwege 2014 was het aantal gevechten tussen clanmilities sterk gestegen vergeleken met 2012."

Naast het feit dat burgers slachtoffer worden van aanslagen van Al-Shabaab, zijn zij soms ook slachtoffer van andere partijen, zoals de verschillende clans en soldaten van AMISOM [Afbeeldingen 3 en 4]. Zo zijn op 11 februari in de buurt van Rab Dhuure bij een wraakactie tien burgers gedood
door soldaten van AMISOM.

Afbeelding 3: Geweldsincidenten tegen burgers door anderen dan Al-Shabaab

Afbeelding 4: Geweldsincidenten tegen burgers door anderen dan Al-Shabaab in Mogadishu

De feiten, cijfers, kaarten en grafieken in dit artikel zijn gebaseerd op de gegevens van het Armed Conflict Location and Event Data Project (ACLED). Dit project is ontworpen voor het analyseren en in kaart brengen van conflictsituaties. ACLED registreert de data en locaties van al het
gerapporteerde politieke geweld en andere belangrijke gebeurtenissen in meer dan 60 ontwikkelingslanden in Afrika en Azie. Politiek geweld omvat gebeurtenissen die zich voordoen binnen burgeroorlogen en periodes van instabiliteit, openbaar protest en afbraakregime. Het project omvat alle
Afrikaanse landen van 1997 tot heden, en Zuid- en Zuidoost-Azie in real time. De dataverzameling voor ACLED wordt gedaan door een team van analisten onder leiding van Prof. Clionadh Raleigh (Universiteit van Sussex). Het wordt beheerd door senior research manager Caitriona Dowd voor Afrika en
Sarah Kaiser-Kruis voor Zuid- en Zuidoost-Azie.

Meer informatie:
Deze link verwijst naar een interactieve kaart waar gedetailleerde informatie is te vinden met betrekking tot de verschillende geweldsincidenten in Midden- en Zuid-Somalie.

Geraadpleegde bronnen:
Het algemeen ambtsbericht Somalie d.d. 18 december 2014
De website van het ACLED project, bezocht op 26 juni en 17/30/31 juli 2015
De brief van staatssecretaris Dijkhoff van Veiligheid en Justitie `landgebonden asielbeleid t.a.v. Somalie' aan de Tweede Kamer d.d. 20 april 2015

Lees ook:
17-08-15 Bijna niemand valt onder vertrekmoratorium Somalie
05-08-15 Raad van State: uit het westen terugkerende Somaliers lopen gevaar
24-04-15 Besluit- en vertrekmoratorium Somalie ingesteld
23-12-14 Nieuw ambtsbericht Somalie uitgebracht

Dit bericht maakt deel uit van het Dossier Somalie

Deel