Kun je dik worden van water? Wat is de gouden tip om af te vallen? In de Nacht van Kunst en Kennis ontmaskert Ko Willems van Dijk, Leids hoogleraar humane genetica, fabels over obesitas en presenteert hij de feiten.

U onderzoekt de oorzaken en vooral de gevolgen van overgewicht. Wat is de grootste fabel?

`Sommige mensen zeggen: ik kan niet helpen dat ik dik ben, ik eet weinig en word al dik van water. Dat kan niet, het gaat er natuurlijk om wat je eet en hoe calorierijk dat is. Daarnaast hangt het af van je leefstijl: beweeg je wel genoeg zodat je lichaam voldoende energie verbruikt? Maar het is wel waar dat je deels ook geluk moet hebben met je ouders en voorouders. De genetische aanleg bepaalt ten dele hoe efficient voeding wordt opgeslagen en weer in energie wordt omgezet.'

Wat is ongeveer de verdeling tussen genen en leefstijl?

`Mensen proberen me daar vaak toe te verleiden, maar zo'n percentage is moeilijk te geven. Het hangt af van vele individuele factoren die op elkaar inwerken.'

| | In de Nacht van Kunst en Kennis op 19 september presenteert Museum Boerhaave een talkshow over Voeding en Eten. Artsen en onderzoekers waaronder Ko Willems van Dijk bespreken prangende vragen. Wanneer heb je overgewicht of obesitas? Bij een BMI (Body Mass Index) van 25 of hoger heb | | | | je overgewicht en obesitas bij 30 of hoger. Je kunt je BMI berekenen door je gewicht (kg), te delen door het kwadraat van je lengte. Gelooft u in dieten om structureel af te vallen?

`Je kunt in eerste instantie snel afvallen, maar vrijwel niemand houdt dieten langer dan een jaar vol. Het probleem is dat we voortdurend verleid worden. We leven in een obesogene omgeving: in het stadscentrum kom je bijna om de paar meter wel dikmakend voedsel tegen. We zijn geevolueerd om calorierijk voedsel lekker te vinden. Dat had vroeger nut toen voedsel beperkt aanwezig was, maar nu niet meer. Met heel zorgwekkende gevolgen: de helft van de Nederlanders heeft overgewicht en iets meer dan tien procent heeft obesitas.'

Welke gevaren brengt dat met zich mee?

Ko Willems van Dijk

Ko Willems van Dijk

`Obesitas vergroot sterk de kans op allerlei ziekten zoals diabetes en hart-en vaatziekten. Uit ons onderzoek blijkt dat de aanleg voor ziekte ontstaat door een samenspel van relatief kleine veranderingen in veel verschillende genen. De ongelukkige combinatie van de verkeerde genen met een ongunstige leefstijl zorgt er dan voor dat je ziek wordt.'

Wat is uw gouden tip?

`Het gaat om de kleine beweginkjes de hele dag door. De optelsom van de hele dag even lopen, fietsen, bukken of traplopen heeft meer effect dan twee keer per week een stukje hardlopen. Vaak zie je het meteen als je voor het eerst bij mensen thuiskomt: degene die het eerst opspringt om bijvoorbeeld koffie te zetten is het energiekst en dus meestal het dunst.'

Wat heeft u met uw onderzoeksonderwerp, heeft u zelf last van overgewicht?

`Nee ik ben behoorlijk slank en ook hyperactief.' Kom naar zijn talkshow in de Nacht van Kunst en Kennis om te zien of dat klopt.

Ontdek de Nacht van Kunst en Kennis

De Nacht van Kunst & Kennis op 19 september is dit jaar extra feestelijk vanwege de viering van het 88e lustrum van de Universiteit Leiden. De binnenstad verandert in een groot podium voor kunst en wetenschap. Op negen locaties en op de route kunnen bezoekers genieten van muziek, theater, lezingen, experimenten, dans, film, cabaret en meer. In de voorverkoop (t/m 18 september) kost een ticket 15 euro, op 19 september 17,50 euro.

(19 augustus 2015 - LvP)