Op tropische bergen komen buitengewoon veel soorten voor. Dit komt doordat de temperatuur en daarmee het milieu snel verandert naarmate de hoogte toeneemt. Hierdoor leven er op de top van bergen vaak soorten die alleen daar voorkomen. Die worden ook wel endemen genoemd. De berg Gunung Kinabalu in Sabah, Maleisich Borneo is daar een voorbeeld van.

De 4.095 m hoge berg staat op de werelderfgoedlijst van UNESCO en herbergt honderden unieke soorten. Naturalis-onderzoekers Vincent Merckx en Menno Schilthuizen en nog 45 andere experts verzamelden tientallen van zulke endemen in 2012 tijdens een Nederlands-Maleisische wetenschappelijke expeditie op Gunung Kinabalu. Aan de hand van DNA werd vervolgens bepaald van welke soorten die endemen afstammen. De onderzoekers laten zien dat de meeste soorten die op de berg voorkomen jonger zijn dan de berg zelf.

Ook tonen ze aan dat de endemische biodiversiteit bestaat uit twee groepen. Een deel van de unieke soorten zijn immigranten uit ver afgelegen gebieden zoals de Himalaya of China, die al aangepast zijn aan de koelere leefomgeving. De andere endemische soorten stammen af van de lokale soorten die voorkomen aan de voet van de berg en die zich gaandeweg aan de koudere omstandigheden hebben aangepast.

De onderzoekers hebben in twee weken op 37 locaties op en rond de Kinabalu tienduizenden planten, dieren en paddenstoelen verzameld, waaronder varens, mossen, orchideeen, slakken, wormen, insecten, spinnen en kikkers. De resultaten van dit onderzoek laten zien dat de berg een broedplaats is van evolutie. "Er werd wel gedacht dat tropische bergen ook plekken zijn waar heel oude soorten overleven, maar ons onderzoek laat zien dat het vooral om jonge soorten gaat," zegt Schilthuizen. Nieuwe soorten ontstaan op de top van de berg, maar stammen vaak af van soorten die al in dergelijke omstandigheden leefden. "Dit is belangrijk voor de bescherming van de endemische soorten. Je kunt immers zien in hoeverre soorten in staat zijn om met klimaatverandering mee te evolueren, en daardoor dus voorspellingen doen voor de toekomst."

Op woensdagavond 12 augustus van 19.00 uur tot 20.00 uur geven Schilthuizen en zijn collega-onderzoekers in de zaal LiveScience van Naturalis een toelichting op de resultaten en de bevindingen van de expeditie. Pers en publiek is welkom en er is gelegenheid tot het stellen van vragen. Meekijken en vragen stellen kan ook live online via www.naturalis.nl/live.

Over Naturalis Biodiversity Center

Naturalis Biodiversity Center is een internationaal opererend onderzoekscentrum. De ruim 120 onderzoekers en 200 gastonderzoekers die aan Naturalis verbonden zijn, houden zich bezig met het beschrijven, begrijpen en verklaren van biodiversiteit en geodiversiteit. Aan de basis van het onderzoek ligt de in twee eeuwen opgebouwde nationale collectie van 37 miljoen planten, dieren, fossielen en gesteenten. Naturalis is het meest bekend bij het grote publiek als familiemuseum, met bijna 300.000 bezoekers per jaar.