'De nieuwe waakhond zijn we met z'n allen'


Experts aan het woord over Journalistiek2025
Ik ben fan

2025 klinkt ver weg, maar die 10 jaar gaan sneller voorbij dan je denkt. Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek heeft onderzoek gedaan naar de toekomst van de journalistiek en presenteerde 4 mogelijke scenario's. Op Persinnovatie.nl laten we een aantal experts aan het woord over deze
toekomstperspectieven. Deze week: Huub Schuijn, directeur en mede-oprichter van Yournalism.

Door Dorien Vrieling

* Tag personen
[USEMAP]

Huub Schuijn

Wat vind je van de scenario's?

Het mooie van de scenario's is dat je situaties en ontwikkelingen in het medialandschap kunt visualiseren en een bepaalde richting kunt laten zien. Er zitten zeer actuele elementen in: trends wat betreft het afnemen van vertrouwen en de opkomst van disruptieve technologische innovatie. Nu al
dicteren deze trends de dagelijkse beslissingen over waar het met de journalistiek heen moet, dus van een `toekomst'scenario is misschien niet eens sprake.

De scenario's sluiten elkaar niet uit, maar vullen elkaar aan. Hiermee bedoel ik dat ik niet verwacht dat een van de vier scenario's het eindstation zal zijn in 2025. Sterker nog, ik denk dat het naief is om te denken dat je de vier situatieschetsen als afzonderlijke scenario's kunt
behandelen. Start-ups worden neergezet als kleine bedrijfjes, en Google en Facebook als giganten. Dan mis je het inzicht dat Facebook en Google ooit ook als start-up zijn begonnen. Ook het idee van `The Shire' versus `Darwin's Game' vind ik eenzijdig. Als traditionele bedrijven op een slimme
manier willen evolueren, dan kunnen ze maar beter hun publiek gaan betrekken bij waar ze mee bezig zijn. De vier scenario's afzonderlijk zien belemmert wat mij betreft de vrijheid om creatieve oplossingen te bedenken en mogelijke samenwerkingen te identificeren.

Ben je geschrokken van de scenario's?

Nee, het is maar een model van de werkelijkheid, een versie van wat mogelijk zou kunnen gebeuren. Het enige waar ik van schrok is dat er weinig is nagedacht over samenwerking. Het medialandschap is in mijn visie een groot ecosysteem waarbinnen alle actoren uit de scenario's een cruciale rol
moeten gaan vervullen in de toekomst. Start-ups worden groot, bedrijven als Facebook en Google zullen hen daar nu sneller mee helpen dan traditionele media.

Waarom?

Omdat deze bedrijven zien welke rol andere spelers in hun netwerk kunnen vervullen. Dat gebeurt in de journalistiek nog niet, en ook investeerders en fondsen benaderen het medialandschap nog te weinig op die manier. Het zou zo mooi zijn als mediabedrijven elkaar niet langer zien als
concurrent, maar samenwerking zoeken om zo allemaal een vitale rol te vervullen. Waarom als krant een eigen data-visualist aannemen als je ook samen kunt werken met LocalFocus? Het is nieuw, dus moeten wij het ook zelf in huis hebben, is de gedachte. Dat is ongelofelijk dom, als er iemand is
die het beter en goedkoper kan.

Wil de lezer wel onderdeel zijn van die waardeketen?

Het lastige van journalisten en mediapartijen is dat ze hun product eigenlijk helemaal niet maken op basis van de vraag van de lezer als eindgebruiker. Ik vind het daarom ook niet zo gek dat in een volledig aanbod-gedreven markt mensen steeds minder makkelijk voor journalistiek betalen. Het is
precies de reden waarom we bij Yournalism juist beginnen bij de vraag van de consument. En dan gebeurt er iets bijzonders. Gemiddeld doneren mensen 38 euro per persoon op ons platform. Je weet pas wat voor waarde je toevoegt, als je weet waar vraag naar is. Dat inzicht ontbreekt, door de
enorme oogkleppen die nu bijna alle mediabedrijven op hebben. Betrek je lezer bij het creeren van je content: informatie en financiering is wat lezers in de visie van Yournalism te bieden hebben in het journalistieke ecosysteem.

Maar behoren de donateurs van Yournalism niet allemaal tot een select clubje serieuze mediavolgers?

Nee, donateurs van Yournalism zijn mensen die betrokken zijn bij een bepaald onderwerp. Ze doneren eigenlijk niet omdat ze de journalist of redactie zo tof vinden, maar omdat ze graag willen dat een bepaald onderwerp wordt uitgezocht. Ik vind dat je als journalist niet een artikel moet
schrijven omdat je dat zelf graag wilt, maar dat je antwoord zou moeten geven op een vraag die heerst in de maatschappij. Je waardepropositie is dan niet een goed geschreven stuk, maar een antwoord op een prangende vraag. Daar hebben mensen dus opeens veel meer geld voor over. Ook in het
scenario-onderzoek wordt die vraag niet gesteld: welke waardepropositie heb ik als nieuwsorganisatie voor welke klant?

Wat is eigenlijk je favoriete scenario, hoe zie je de journalistiek van de toekomst het liefst?

De scenario's aan de linkerzijde, The Shire en Wisdom of the Crowd, raken de gedachte over community's en een ecosysteem het meest. Het is belangrijk dat media betrokkenheid creeren bij hun publiek, dat zie je in Wisdom of the Crowd. De tijd van massacommunicatie is zo oud als zwart-wit
televisie, het bereiken van kleine community's wordt steeds belangrijker. Een bedrijf als Bol.com illustreert hoe de kracht van deze longtail op internet werkt: als je voor de ene specifieke niche-community Duitse boeken kunt verkopen, en voor een andere specifieke niche-community luiers of
een waterkoker, dan blijkt opeens hoe ouderwets een krant is die in precies dezelfde vorm op 300.000 deurmatten valt. Het ideale mediabedrijf snapt de longtail van het internet: het weet zijn aanbod slim divers te maken en aan te passen op de vraag van de consument, zodat je voor vele
niche-community's relevant bent. Eigenlijk ben ik nu aan het uitleggen hoe traditionele bedrijven in Darwin's Game moeten evolueren.

Bij een discussie rond het scenario-onderzoek gaf Marcel Gelauff blijk van zijn zorgen over de waakhondfunctie. Deel jij die zorgen?

Mensen zijn tegenwoordig heel goed geinformeerd, want er is online zoveel kennis en commentaar te vinden. En journalisten moeten veel meer gebruik durven maken van de kennis van het publiek, dat is iets wat ik de NOS inderdaad nog niet zie doen. Wij hebben er goede ervaring mee inmiddels:
bijvoorbeeld tijdens het Yournalism-project over de macht van zorgverzekeraars, waar we veel bruikbare tips van het publiek hebben gekregen voor de journalisten van Follow the Money. Nogmaals, ik geloof dat we samen een waakhondfunctie hebben, als we die alleen bij redacties neerleggen, dan
zal niemand zich verantwoordelijk en betrokken voelen bij het werk van journalisten en zullen zij moeilijk slagen in hun rol als waakhond.

Hoe moeten we ons voorbereiden op de toekomst van de journalistiek?

Ik kan het niet vaak genoeg zeggen: laten we vanaf vandaag starten met het benaderen van het medialandschap als een ecosysteem. Hoe kunnen we samenwerken en elkaars waarden versterken? Waar zou het beter zijn om de handen ineen te slaan in plaats van te concurreren? Hoe kunnen we voor iedere
consument waarde toevoegen, welke vraag moeten we bedienen? Ik zou zeggen: organiseer een kennisnetwerk met nieuwslezers, journalistieke en niet-journalistieke start-ups, grote tech-bedrijven en traditionele media. Het Stimuleringsfonds zou de ideale partij zijn om dat te faciliteren. Ontmoet
elkaar eens in de zoveel tijd, en maak gebruik van elkaars sterke punten. Versterk elkaar in plaats van te beconcurreren. De journalistiek is in 2025 dan hopelijk een ecosysteem waarbinnen iedereen een bijdrage levert aan de waakhondfunctie van de journalistiek. Lijkt mij zonder twijfel the
way to go.

Het scenario-onderzoek op journalistiek2025.nl

Het scenario-onderzoek op journalistiek2025.nl

Bekijk hier de vier toekomstscenario's

Lees ook:

Petra ter Doest: 'Een toekomst zoals The Shire zou zonde zijn'
Winny de Jong: 'Je kunt ook teveel vertrouwen hebben in de overheid'
Hans de Clercq: 'A Handful of Apples zien we nu gebeuren'

Bijdragen

[IMG]Dorien Vrieling, [IMG]Pieter Rebel