Onkruid redde levens bemanning Willem Barentsz
Harlingen, 20150730 -- Toen eindelijk in 1597 het ijs begon te breken op Nova Zembla besloten de overlevenden van de bijna fatale overwintering in 'Het Behouden Huys' de 2200 kilometer lange tocht naar huis te wagen. Een barre en onmenselijke tocht. Het aangrijpende verhaal vol tragiek en tegenslag deed kunstenares Diana Mir besluiten om een werkelijk prachtig gedetailleerd schilderij te maken van het levenreddend plantje ‘lepelblad’.
Tot de bot verkleumd, uitgeput, uitgehongerd en ziek van de scheurbuik was het slepen van de twee brakke sloepen naar open water al teveel gevraagd. Toch slaagde men er wonderwel in te vertrekken. Dagen verstreken, dagen vol ellende en overheersende wanhoop. De hoop op overleven was allang met de gemene noordenwind verdwenen. Het diepzwarte water tussen de witglinsterende schotsen nodigde steeds indringender uit om een ultieme en alles verlossende duik te nemen. Langzaam afglijden naar de diepte waar geen pijn, honger, kou en ziekte heerst.
Tot plots uit de voorste sloep een verzwakte stem mompelde: “ik zie ijs maar ook groen.” Met een laatste krachtsinspanning uit hun getergde lijven persend lukte het om aan land te komen. Niet het land waar men op hoopte, maar wel een strookje land bedekt met ijs waardoor het eerste lentegroen zijn weg naar zonlicht zocht.
Groen dat direct als ‘lepelblad’ werd herkend. Lepelblad destijds bij zeelieden al bekend als de vitamine C-bron. Als grazend vee kroop de bemanning over het smeltend ijs. Zoekend naar het levensreddend groen. Handen vol verdwenen in de hongerige kelen en na een half uur deed het al zijn werk. De uitgeputte lichamen veerden weer op. Ja zelfs het scheepsbeschuit bleef binnen. Tranen van geluk en ongeloof vielen op de nog ijzige ondergrond.
Of zoals Gerrit de Veer het in zijn reisverslag beschreef: “Wonderlich wel te passe quamen gemerckt zy veel sieckten hadden, ja meestal alzoo van 't scheurbuyck geplaeght waren dat zij nauweliex voort mochten. Zy aten deze bladeren met handen volop want zy in Hollandt veel hadden horen zeggen van hare kracht, maer bevonden die meerder dan zy gehoopt of gemeent hadden ende 't hielp haer so merckelyk ende haestigh, dat zy zelfs verwondert waren, ja sommigen aten terstond weder beschuyt, dat zy kort tevoren niet hadden kunnen.”
Helaas kwam dit alles te laat voor Willem Barentsz en één van zijn varensgezellen. Beiden hadden de ontberingen niet overleefd. Van de 17 opvarenden van Barentsz' derde reis zouden maar 12 opvarenden Nederland levend terugzien.
Dit aangrijpend verhaal vol tragiek en tegenslag deed de kunstenares Diana Mir besluiten om een werkelijk prachtig gedetailleerd schilderij te maken van dit levenreddend plantje. Trots en als eerbetoon hangt dit meesterwerk nu in het bezoekerscentrum van de Willem Barentszwerf aan de Nieuwe Willemshaven. Naast al dat andere gratis te bezichtigen tijdens de openingsuren. U bent vanzelfsprekend ook welkom op de werf zelf. Graag leiden de vrijwilligers u rond want er valt nog zoveel meer te vertellen. Voor meer informatie en openingstijden van het bezoekerscentrum: www. dewillembarentsz.nl. Ook gratis.
Stg. Willem Barentsz