Archeologische vondst in Valkenswaard
Afgelopen weken is archeologisch en bouwhistorisch onderzoeksbureau BAAC uit `s-Hertogenbosch bezig geweest met archeologisch onderzoek in het centrum van Valkenswaard, ten zuiden van de Luikerweg en de Markt. Hier start bouwbedrijf Pennings na de bouwvak met de bouw van het nieuwe
appartementencomplex Kloosterpark.
Bij het archeologisch onderzoek zijn sporen uit het verleden ontdekt die samenhangen met de ontwikkeling van Valkenswaard tot een dorp. Het gaat om nederzettingssporen uit de late Middeleeuwen en Nieuwe tijd, waaronder waterputten, waterkuilen, afvalkuilen, moesbedden, paalsporen en greppels.
Een deel hiervan zal samenhangen met de 15de eeuwse hoeve De Hatenhof (later 't Heuvelmanneke genoemd).
De enorme hoeveelheid sporen en vondsten zullen nog nader uitgepuzzeld worden om een goed beeld van het verloop van de bewoning te krijgen. Duidelijk is wel dat er bijzondere vondsten zijn, zoals een enorme boomstamwaterput met een diameter van 1.3 meter uit de 14/15e eeuw. Bijzonder omdat
grote bomen na 1200 zeldzaam worden in deze regio en lijken uit te sterven. Of zo'n grote boom dan ook daadwerkelijk in Valkenswaard gekapt is of van elders komt, is nog een vraag die bij de uitwerking hopelijk beantwoord wordt.
De waterputten worden na 1200 vooral gemaakt van opgestapelde heideplaggen. Zulke putten zijn er op het terrein inmiddels meerdere aangetroffen. Een van deze plaggenputten was geconstrueerd op een heel groot karrenwiel dat als bodem van de put is gebruikt met een speciaal gemaakte constructie
rondom. De heideplaggen die er op waren gestapeld waren zo vers, dat het leek alsof de put gisteren was gebouwd.
Het archeologisch onderzoek zal in week 31 worden afgerond. Uiteindelijk zullen de resultaten in een uitgebreide rapportage voor het publiek toegankelijk worden gemaakt.
12de en 13de eeuw
Het gebied is van groot belang om meer te weten te komen over de bewoningsgeschiedenis van Valkenswaard. In de 12e en 13e eeuw bestaat Valkenswaard nog vooral uit een groep van gehuchten, waarvan de belangrijkste ligt bij de Kromstraat en het begin van de Dommelseweg, iets ten westen van de nu
onderzochte locatie. Hier aan de Kromstraat lag ook de oudste kerk van Valkenswaard, waar een omgracht terrein genaamd Kerkendries eeuwenlang het bezit was van de abdij van Echternach. In de 16e en 17e eeuw groeit juist dit gehucht in noordoostelijke richting en zet deze zich door tot de
vorming van de kern van het huidige Valkenswaard.
19de eeuw
In de 19e eeuw was het gebied in gebruik als akker en/of moestuin met langs de huidige Luikerweg aaneengesloten bebouwing, die in het oosten werd begrensd door de Maastrichtse Baan (de huidige Maastrichterweg), in het oosten door het Heuvelmansstraatje (de huidige Molenstraat) en in het
noorden door de Steenweg van Luik naar `s -Hertogenbosch (de huidige Luikerweg). De huidige Maastrichterweg en de Molenstraat werden voor circa 1700 respectievelijk de Bredestraat en de Gruenstraat genoemd. Aan het begin van de huidige Molenstraat lag in de 15e eeuw de hoeve De Hatenhof. In
1499 was een persoon genaamd Hovelman de eigenaar van deze hoeve en veranderde de naam van de boerderij met bijbehorende gronden in 't Heuvelmanneke. Ten noordoosten van het plangebied lag het Marktveld; een driehoekig plein met waterkuil. Dergelijke pleinen waren gemeenschappelijk bezit en
werden als drenkplaats voor het vee gebruikt.