Utrecht, 24 juli 2015

Turkse manuscripten van 800 jaar oud waren sinds 2000 vermist

Utrechtse promovendus vindt gestolen manuscripten terug

Samenvatting

Promovendus Hueseyin Sen (Universiteit Utrecht) ontdekte bij toeval twee dertiende-eeuwse manuscripten die al vijftien jaar vermist zijn uit de bibliotheek van Konya (Turkije). Daar werd in 2000 ontdekt dat ruim honderd werken ontvreemd waren, waarvan er nu in totaal vijf zijn teruggevonden. Sen is bezig met zijn promotieonderzoek naar de geschiedenis van Arabische en Islamitische wetenschap bij prof. dr. Jan Hogendijk aan de Universiteit Utrecht.

Sen was bezig met een prive-onderzoek naast zijn promotie toen hij informatie tegenkwam over de omvangrijke diefstal uit de bibliotheek van Konya. Daar werd in 2000 ontdekt dat ruim honderd historische manuscripten ontvreemd waren uit het archief. Het originele binnenwerk van de boeken was gestolen en vervangen door kopieen, waardoor de omslagen ongemerkt `waardeloos' in de kast stonden. Hoe lang de originele manuscripten op het moment van deze ontdekking al gestolen waren, is niet bekend.

Catalogi van collecties

Sen vergeleek de lijst van gestolen manuscripten met een aantal catalogi van collecties die hij gebruikt in zijn promotieonderzoek. Hij ontdekte in de bibliotheek van de Universiteit van Pennsylvania een tweetal werken die verdacht veel leken op twee van de manuscripten op de lijst. Bij nader onderzoek bleek het inderdaad te gaan om de gestolen manuscripten. De boeken bevonden zich in de collectie van verzamelaar Lawrence J. Schoenberg, die zijn collectie historische werken beschikbaar heeft gesteld aan de universiteitsbibliotheek van Pennsylvania.

Geen schuld

"De curator was heel meewerkend", vertelt Sen. "De universiteitsbibliotheek en de beheerder van de collectie hebben hier geen schuld aan. De kunsthandelaar die de werken verkocht had eigenlijk wel beter moeten weten." De curator van de Schoenberg Collection overhandigde de manuscripten vorige maand officieel aan het Etnografisch Museum in Ankara. De gouverneur van Konya reikte Sen een trofee en een certificaat uit als dank voor zijn werk.

Nog steeds spoorloos

De manuscripten die Sen terugvond zijn een taalkundig werk over de Arabische grammatica en een commentaar op het werk van Ibn Sina (Avicenna), een bekende Perzische filosoof. De manuscripten blijven online te raadplegen op de site van de universiteitsbibliotheek van Pennsylvania (zie de linkjes onder 'Informatie over de manuscripten'). Eerder werden drie werken teruggevonden die gestolen waren uit de bibliotheek van Konya, waaronder een manuscript van de beroemde denker Ibn Arabi. De overige gestolen werken zijn nog steeds spoorloos.

Informatie over de manuscripten

Lubab al-Isharat wa't-Tanbihat, een commentaar van de geleerde Fakhr al-Din al-Razi op een filosofisch werk van de bekende Perzische filosoof Ibn Sina (in Europa bekend als Avicenna). Het manuscript is gedateerd op 606 Anno Hijra (Islamitische jaartelling), wat overeenkomt met 1209-1210 nChr. Gedigitaliseerde versie van het manuscript met uitgebreide informatie

Miftah al-Ulum ('Sleutel tot de Wetenschappen'), een taalkundig werk over Arabische grammatica van de geleerde Abu Yakup as-Sakkaki. Het manuscript is gedateerd op 671 Anno Hijra, wat overeenkomt met 1271-1273 nChr. Gedigitaliseerde versie van het manuscript met uitgebreide informatie