in Midden-Oosten / door Elise Friedmann / op 20/07/2015 om 16:35 / Tags: Egypte, Iran, Obama, VN, VS

De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties stemde vanmorgen om 11.00 uur Nederlandse tijd al over een resolutie die steun geeft aan het akkoord. De uitslag is nog niet binnen, maar wordt als een formaliteit beschouwd. Met het nieuwe akkoord worden zeven oudere resoluties in 65 dagen afgebouwd en is een deel van de sancties van de baan. Een voorwaarde daarvoor is wel dat een rapport van atoomwaakhond IAEA aantoont dat Iran de maatregelen heeft genomen die zijn vastgelegd in het akkoord. IAEA en Iran tekenden hierover meteen na het sluiten van de overeenkomst een stappenplan.

Wat staat er in het akkoord?

De resolutie maakt uitvoering mogelijk van een akkoord over het atoomprogramma van Iran. De vijf permanente leden van de Veiligheidsraad (VS, Groot-Brittannie, Frankrijk, China en Rusland) plus Duitsland (de P5+1), hebben hierover 22 maanden onderhandeld met Iran. In theorie wordt hiermee atoomprogramma van Iran aan banden gelegd in ruil voor verlichting van de sancties die door de Verenigde Staten, Europese Unie en de VN zijn ingesteld. Het wapenembargo blijft nog vijf jaar staan, het verbod op het leveren van rakettechnologie aan Iran nog acht jaar, en de beperkingen op het leveren van nucleaire technologie aan Iran blijven tien jaar van kracht. Wel worden per direct 36 mensen en organisaties van een zwarte lijst geschrapt en worden hun tegoeden, die jarenlang bevroren waren, vrijgegeven. Een uitgelekte versie van het akkoord is hier te lezen (wel van het Iraanse staats-persbureau).

Verzet

Saudi-Arabie, Egypte, Qatar en Irak vrezen dat het akkoord Irans atoomprogramma niet zal inperken, maar versnellen. De installaties worden niet afgebroken en Iran mag doorgaan met het atoomprogramma `voor vreedzame doelen'. Bovendien krijgt Iran door het akkoord zo'n 100 miljard dollar, omdat er buitenlandse tegoeden vrijkomen die nu bevroren zijn. Daarmee kan het gelijkgezinde groepen voorzien van geld en wapens. In Syrie houdt Iran het regime-Assad in het zadel met olieleveringen, wapens, en de inzet van de Iraanse Revolutionaire Garde. Met het geld dat vrijkomt door het atoomakkoord kan Iran die steun, en die aan pro-Assad milities, opvoeren. In Irak traint en leidt Iran tienduizenden sjiitische strijders van de Hashd al-Shaabi, een ontwikkeling die de soennitische minderheid in Irak angstvallig in de gaten houdt. In Libanon zal Iran de financiering van Hezbollah kunnen opvoeren. In de Golf van Aden zet Iran zijn vloot in tegen Saoedi-Arabie, dat probeert Jemenitische schepen vol wapens tegen te houden die bestemd zijn voor de door Iran gesteunde sjiitische Houthi-rebellen. De Israelische regering verzet zich al tijden fel tegen dit akkoord. Netanyahu krijgt in eigen land kritiek omdat hij de confrontatie zoekt, terwijl hij geen invloed heeft op het verdrag. Waar de Amerikaanse president Barack Obama voortdurend spreekt van een `historisch' akkoord, had Netanyahu het bijvoorbeeld over een `historische vergissing'. De Amerikaanse minister van Defensie Ash Carter reist deze week naar Saudi-Arabie en Israel om hen te overtuigen van het nut de atoomdeal met Iran.

Jubelende reacties

De landen die het akkoord hebben gesloten, beschreven het met de woorden `nieuw' en `hoop' - Iran voorop. De Britse premier David Cameron belde meteen president Hassan Rohani om te zeggen dat Groot-Brittannie zijn ambassade in Teheran weer gaat openen. Cameron wilde dat vorig jaar al doen. Poetin voorziet een vruchtbare samenwerking met Iran op het gebied van nucleaire technologie. Ook andere EU-landen waren positief. Koenders noemde het "een overwinning voor de diplomatie'; letterlijk diezelfde woorden gebruikte Ban Ki-Moon. Ook de Nederlandse media waren meest positief over het akkoord. NRC juichte dat er 'eindelijk een akkoord' is en schreef: "Met het akkoord begint een nieuw hoofdstuk in de geschiedenis van Iran. Na jaren van bijtende sancties, die de Iraanse economie in crisis hebben gestort en het land in een isolement hebben gedreven, wordt Iran weer onderdeel van de wereldgemeenschap." Het AD schrijft: 'Aartsvijand Israel is woedend, maar Nederlandse bedrijven ruiken hun kans.' De Canadese minister van Buitenlandse Zaken Rob Nicholson reageerde minder positief. Canada blijft Iran beoordelen op zijn acties, niet op zijn woorden. De Canadese regering doet niets met het akkoord totdat zij het nader heeft onderzocht.