in Israel / door Mike Durand / op 17/07/2015 om 12:29 / Tags: Egypte, Gaza, Hamas, PA, Westbank

Vrijdag 3 juli werd Zuid-Israel met raketten beschoten. Op zich niets nieuws, maar ditmaal was er twijfel: kwamen de Grads uit de Gazastrook of uit de Egyptische Sinai?

De aanval werd al snel geclaimd door een met IS verbonden groep die zich de `provincie Sinai' (van de `Islamitische Staat') noemt. Hamas ontkende dat de raketten uit Gaza kwamen. Toch is het mogelijk dat zij werden afgevuurd door een opstandige Salafistische organisatie in de Gazastrook, die het gezag van Hamas niet aanvaardt en die de Hamasregering wil isoleren.

Dat zou betekenen dat de raketten Gaza zijn binnengesmokkeld vanuit de Sinai en dat er dus nog steeds werkende smokkeltunnels zijn. Egypte voert al sinds het afzetten van Mubarak strijd tegen terreurgroepen in de Sinai en hun tunnels, en beschuldigt Hamas van deelname aan aanvallen op het Egyptische leger.

IS

Israel houdt Salafistische groepen in de Sinai en de Gazastrook scherp in de gaten. In het verleden zijn er al aanvallen geweest op de Negev en Eilat vanuit de Sinai. Die werden uitgevoerd voor Hamas door de Ansar Bayt al-Maqdis, een in de Sinai opererende groep die toen nog banden had met al-Qaida. Intussen heeft die groep zich aangesloten bij IS en is de Sinai uitgeroepen tot een `provincie van het kalifaat'.

De politieke tak van Hamas, de Gazaanse `regering', heeft lang ontkend dat deze groepen ook in de Gazastrook actief waren. Maar zij heeft al menig conflict met de jihadisten gehad, met bommen, ontvoeringen en schietpartijen over en weer. CIDI berichtte hierover op cidi.nl.

Hamas is de Gazaanse zusterorganisatie van de Egyptische moslimbroederschap en de verhoudingen met Egypte waren goed onder de voormalige (moslimbroeder)president Mubarak. Sinds het Egyptische leger in 2013 Mubarak heeft vervangen door de huidige president al-Sisi, is het verwikkeld in een bloedige strijd met Egyptische Moslimbroeders.

Die hebben in feite een deel van de Sinai in handen en voeren aanslagen uit op Egyptische militairen en grenspolitie. Egypte heeft Hamas beschuldigd van steun aan de aanslagen door zijn Egyptische `broeders'. Om daar een eind aan te maken, maakt Egypte steeds meer werk van de afsluiting van de grens met Gaza en van het vernietigen van de smokkeltunnels.

Juist de laatste tijd lijkt er echter weer enige verbetering te zijn in de verhoudingen tussen Egypte en de `regering' van Hamas in de Gazastrook. Zij wisselen inlichtingen uit over IS.

Na de raketaanval gaf de Hamasregering voor het eerst officieel toe dat IS actief is in de Gazastrook. Schattingen van het aantal actieve IS-leden varieren van enige honderden tot een paar duizend. ISIS dreigde een dag voor de raketaanval in een videoboodschap dat het Hamas omver zou werpen, omdat dit te `gematigd' is en de shariawet onvoldoende doorvoert.

De Hamasregering heeft nog een reden om de toenadering tot Egypte niet te verstoren. De Egyptische grensblokkade veroorzaakt tekorten in Gaza. Dat wakkert opstandigheid tegen de Hamasregering aan en versterkt IS. De laatste tijd heeft Israel meer goederen door de grens met Gaza binnengelaten, ook al blijkt regelmatig dat bouwmaterialen door Hamas worden gebruikt om tunnels in plaats van huizen te repareren.

Interne strijd

Mogelijk zoekt de militante tak van Hamas juist hierom samenwerking met ISIS. Hamas raakt steeds meer gespleten. In april dit jaar ook de Hamascommandant Mohammed Deif weer op, van wie werd gedacht dat hij was gedood in de Israelische Gaza-actie. Deif, een fanatieke commandant van de al-Qassambrigade, geeft de `regering' de schuld van het mislukken van een groots opgezet aanvalsplan op Israel en vindt haar veel te slap.

Al Qassam onder Deif zoekt weer toenadering tot Iran, terwijl de regering en politieke leiders als Khaled Mashaal (die nog steeds in Qatar woont) toenadering zoeken tot Saoedi Arabie en Egypte. Er gaan hardnekkige geruchten dat de `regering' indirect onderhandelt over een langdurige wapenstilstand met Israel, met bemiddeling van Qatar.

Israel

Als de laatste raketaanval inderdaad een samenwerking was tussen Hamasmilitanten en IS, heeft Israel nog meer belang bij de bloedige strijd van het Egyptische leger tegen ISgroepen in de Sinai. Volgens Arabische bronnen trekken er de laatste maanden IS-terroristen uit Libie naar Egypte. De Egyptische president zegt dat de IS- `provincie Sinai' en verwante militante groepen een bedreiging vormen voor Egypte, andere Arabische staten en het Westen.

Het Egyptische leger treedt hard op tegen de jihadisten, maar de Egyptische inlichtingendienst en de operationele leiding lijken te wensen over te laten, schreef de Jerusalem Post maandag. Het leger en de veiligheidsdienst van Israel hebben juist veel kennis over de Sinai. Volgens de Post kan men ervan uitgaan dat Israel deze kennis deelt met het regime-Sisi om de grens met de Sinai te beveiligen en te voorkomen dat IS in Gaza aansluiting vindt met de `pronvincie Sinai'.

PR-Campagne

Nadat zij had toegegeven dat IS actief is op de Gazastrook, is de Hamasregering een PR-campagne gestart tegen IS. Het voornaamste argument: IS zou veel te slap zijn tegen Israel. "Waarom valt Daesh (IS) geen buitenlandse schepen aan op de Rode Zee, waarom geen Israelische toeristen in Sharm al-Sheikh?", vroeg een journalist van de officiele Hamaskrant beschuldigend. "Waarom valt het Palestijnse strijders aan en niet de collaborateurs met Israel? Waarom begint Daesh geen oorlog tegen Israel vanuit de Westoever, wat veel effectiever zou zijn dan vanuit de Gazastrook?"

Tot de nalatigheden van IS rekende de krant ook dat het Israel niet vanaf de Jordaanse grens aanvalt en dat het de regering van Jordanie niet omverwerpt, terwijl de Jordaanse luchtmacht aanvallen uitvoert op IS-doelen.

De krant beantwoordde deze beschuldigende vragen met, u raadt het, de samenzweringstheorie dat IS een wapen is van Israel, dat hiermee Hamas wil vernietigen. (Overigens is IS volgens de Palestijnse Autoriteit nu juist een samenzwering tussen Hamas en Israel, die daarmee de Westoever willen destabiliseren.) In de Palestijnse realiteit profileert iedere groep die zijn populariteit op peil wil houden zich als grote vijand van Israel. Af en toe ontkent het Hamas-politbureau bovendien al te nadrukkelijke `beschuldigingen' dat het indirect met Israel zou onderhandelen.

Regionale aanpak

Van een formele samenwerking is geen sprake, maar de anti-IS acties van Egypte, Israel en Hamas konden niet beter op elkaar zijn afgestemd. Alle partijen lijken die acties nu op te voeren.

De Hamas-regering verzwakt IS in de Gazastrook door zonder hier ruchtbaarheid aan te geven leden ervan gevangen te zetten of dood te schieten. De Egyptische president hield vorige week een strijdlustige peptalk op het slagveld in de Sinai waar 17 soldaten omkwamen.

NBC News kwam 6 juli met het nieuws dat Israel een `anti-IS-hek' bouwt langs de grens met Jordanie, van Eilat tot aan Timna. Dat hek is onderdeel van een plan om de grenzen te versterken waarover CIDI al in 2013 berichtte.

Intussen arresteren de PA en Israel Hamasleden op de Westelijke Jordaanoever. Deze tak van Hamas lijkt relatief onafhankelijk van die in de Gazastrook en zou geleid worden door de Hamascommandant `Saleh Aruri vanuit Turkije. Deze groep was verantwoordelijk voor het kidnappen en vermoorden van drie Israelische tieners in de opmaat voor de Gaza-oorlog in 2014. Zij zouden ook verantwoordelijk zijn voor de recente terreurgolf in Israel en mogelijk sympathiseren met IS. Israel arresteerde vorige maand in Hebron leden van wat een IS-cel werd genoemd.

Intussen ontkent de PA dat er IS-leden actief zijn op de Westoever. Een woordvoerder kwam met een eigen variant van de IS-samenzweringstheorie: IS zou een creatie zijn van Hamas en Israel, die de Westoever willen destabiliseren. Ook intern is Israel alert. Op 6 juli arresteerde het zes mannen in het Bedouinendorp Houra, in de Negev. De Israelische media spraken van een IS-cel. De mannen zouden onder meer jihadistische propaganda hebben verspreid en een paar leden van de groep wilden naar Syrie afreizen. Vier van hen waren leraren. Zij leerden hun leerlingen IS-liedjes en lieten ze IS-kaarten tekenen, is een van de beschuldigingen.

Dit is een bijdrage van Elise Friedmann in de juli editie van de CIDI Nieuwsbrief.