Er komen steeds meer buurthuizen in het beheer van bewoners. Dat blijkt uit een nieuwe quickscan van het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners (LSA) onder twintig middelgrote en grote Nederlandse gemeenten. Gemeenten nemen een steeds actievere houding aan ter ondersteuning van het verzelfstandigen van zulke ontmoetingsplaatsen.

Door bewoners gerunde buurthuizen zijn in opkomst. In ongeveer de helft van de door het LSA benaderde gemeenten hebben bewonersgroepen buurthuizen zelf overgenomen, of zijn ze in een vergevorderd stadium. Het gaat om traditionele buurtaccommodaties, maar ook om initiatieven waarbij bewonersgroepen ontmoetingsfuncties organiseren in zelfbeheer, zoals wijkondernemingen die een leegstaande basisschool voor de buurt exploiteren.

Het Nederlandse buurthuis komt daarmee uit een diep dal. Overal in Nederland moesten buurthuizen hun deuren sluiten en op veel plekken was er grote onzekerheid over een sluitende exploitatie.

Twee jaar later is het landschap aan het veranderen. Vrijwel iedere ondervraagde gemeente geeft aan actieve bewoners te ondersteunen met informatievoorziening, ruimte in de regels, of financiele hulp. Doel van die ondersteuning is om initiatieven stap voor stap meer zelfstandig te maken. Dat is een grote vooruitgang ten opzichte van 2013, toen uit een eerste quickscan van het LSA bleek dat gemeenten weinig kennis van en ervaring met zelfbeheer hadden.

Het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners is blij met die ontwikkeling. Ties de Ruijter, directeur van het LSA: "Buurthuizen die door de gemeente, door grote welzijnsinstellingen of door corporaties gerund worden zijn niet meer van deze tijd. Bewoners willen zelf baas zijn in eigen buurthuis, dat merken we bij ons project Beheer je buurthuis. Maar daar moeten zij wel de ruimte voor krijgen; wij zijn blij dat de overheid wakker is geworden."

De opkomst van zelfbeheer is een reactie op de nog steeds gaande, harde bezuinigingen waar veel buurthuizen mee te maken hebben. Die bezuinigingen lopen in sommige gemeenten op tot wel 75%, waardoor veel accommodaties de deuren hebben moeten sluiten. Gemeenten geven aan dat zij proberen inspraak te organiseren over de bezuinigingen, en te onderzoeken welke voorzieningen voor bewoners belangrijk zijn.

Niet alleen gemeenten zelf zien een toename, ook het VSBfonds zegt een lichte stijging te zien in fondsaanvragen door buurthuizen in zelfbeheer. Met name in de middelgrote steden, kleine kernen en op plekken waar gemeentes hun handen terugtrekken, zijn er steeds meer door bewoners gerunde ontmoetingsplekken die met hulp van het fonds bijvoorbeeld de toegankelijkheid van hun pand willen verbeteren.

Op basis van dit onderzoek concludeert het LSA dat op honderden plekken in het land vrijwilligers hun best doen om ontmoetingsplekken open te houden en het heft in eigen hand nemen om nieuwe buurthuizen te starten.

Over Beheer je buurthuis

Beheer je buurthuis is een project van het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners (LSA). LSA ondersteunt gedurende een periode van drie jaar een vijftal buurthuizen in zelfbeheer; niet met geld maar met kennisuitwisseling en ondersteuning door procesbegeleiding. De vijf 'pioniers' worden intensief gevolgd op Beheerjebuurthuis.nl, waar LSA verslag doet van de uitdagingen die zij tegen het lijf lopen. Opgedane kennis wordt verwerkt in een open kennisbank, waar buurthuizen door het hele land informatie ophalen over uiteenlopende onderwerpen. Die informatie brengt het LSA samen met expertise van deskundigen met verschillende achtergronden.