Nationaal Archief doet vondst van vroege Mesdag
9 juli 2015
Den Haag
Op 10 juli is het 100 jaar geleden dat de schilder Hendrik Willem Mesdag overleed. In het archief van zijn zwager Samuel van Houten, dat het Nationaal Archief bewaart, ligt een bijzonder werkje van Mesdag verscholen. Hij schilderde het hoogstwaarschijnlijk voor zijn verloofde Sientje van
Houten.
Liefdesgeschenk?
Het aquarelletje (5,4 cm x 2,9 cm) van een riviergezicht dateert van juli 1854 en is door Mesdag geschilderd. Misschien wel ter gelegenheid van zijn verloving met Sientje van Houten waarvan bekend is dat die in dat jaar plaatsvindt. Op de achterkant van het minischilderijtje schrijft Mesdag:
'De gedachten zijn aan geene wetten
onderworpen; daarom; denk aan den
maker dezes; zoo dikwijls gij dit blaadje
ter hand neemt.'
Gron: July 1854
H. W. Mesdag
Vooruitblik op zijn latere werk
Het vroege werkje van Mesdag dat in het Nationaal Archief te vinden is, komt niet voor in overzichten van zijn oeuvre en is ook niet eerder beschreven. Het aquarelletje is volgens conservator Mayken Jonkman (RKD-Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis), bijzonder omdat het een vroeg
riviergezicht is met Mesdags karakteristieke belichting van het water door de zon. Mesdag schildert en tekent in zijn vroege jaren vooral landschappen, stillevens, interieurs, portretten, straten en huisjes. Pas als hij in 1866 besluit schilder te worden, gaat hij zich toeleggen op het
schilderen van boten op het strand of op de wijde Noordzee. Het aquarelletje is dan ook te beschouwen als een voorbode op zijn latere werk als zeeschilder. Het geeft als het ware een vooruitblik op zijn immense oeuvre aan zee- en strandgezichten.
Romance op `De Harmonie'
Hendrik Willem Mesdag en Sientje van Houten behoren beiden tot gegoede Groningse families. Hun vaders kennen elkaar via gezamenlijke bestuurlijke en kerkelijke functies. In hun vrije tijd komen de families elkaar ook regelmatig tegen op de Groningse burgersocieteit `De Harmonie' die onder
andere door de vader van Hendrik Willem Mesdag in 1840 is opgericht. Deze societeit is een plaats waar jongeren elkaar ontmoeten tijdens concerten of dansavonden en waar romances opbloeien. Het is zeer aannemelijk dat ook Sientje van Houten en Hendrik Willem Mesdag daar met elkaar kennis
hebben gemaakt. In 1856 trouwt Mesdag met zijn Sientje die hem later stimuleert voor het kunstenaarschap te kiezen. Zelf schildert ze ook. Mesdag groeit uit tot de schilder van de Haagse School.
Nog een verrassing
Het populaire werk van Mesdag wordt al tijdens zijn leven nagemaakt. Het herkennen van vervalsingen is niet altijd eenvoudig. In het archief van Van Houten is te lezen dat Mesdag in 1900 een schilderij van een boot op zee onder ogen krijgt, gedateerd 1887 en voorzien van zijn naam. In een
brief aan de Rechter-Commissaris F.A. Eggers, schrijft Mesdag dat hij de maten van het opgedoken schilderij niet in zijn aantekeningen heeft kunnen terugvinden. Mesdag concludeert dat het om een vervalsing moet gaan. Ook omdat de naamtekening niet van hem is.
Naast het aquarelletje en de brief zijn nog twee ongedateerde schetsen van de hand van Mesdag in het archief van Van Houten bewaard, beide tonen een boot op zee.
Nationaal Archief
2.21.026.06 archief van mr. S. van Houten [levensjaren 1837-1930], (1835) 1859-1930 (1934) V. Stukken van de familie H.W. Mesdag - van Houten, inv.nr. 184 Schetsen en aantekeningen van H.W. Mesdag z.d.
Literatuur
M. van Dijk, M. Jonkman, R. Suijver (redactie), Hendrik Willem Mesdag - kunstenaar, verzamelaar, entrepreneur (Bussum 2015)
J. Poort, Hendrik Willem Mesdag 1831 - 1915 Oeuvrecatalogus (Wassenaar 2001)
S. de Clercq, J. Poort, Sientje Mesdag - van Houten 1834-1909 (Wassenaar/Laren 2000)