Vanessa Frodermann, promovenda bij de sectie Biofarmacie van het Leiden Academic Centre for Drug Research, ontdekte dat aderverkalking geremd zou kunnen worden door celtherapie. Aderverkalking is een belangrijke oorzaak voor het ontstaan van hart- en vaatziekten. Promotie op 27 mei 2015.

Aderverkalking is een ontstekingsziekte

Zogeheten 'foam cellen' vol met 'slecht cholesterol'. Deze cellen zijn een van de belangrijkste redenen van aderverkalking (Beeld: Vanessa Frodermann).

Zogeheten 'foam cellen' vol met 'slecht cholesterol'. Deze cellen zijn een van de belangrijkste redenen van aderverkalking (Beeld: Vanessa Frodermann).

De slagaders in ons lichaam zijn flexibele organen die kunnen uitzetten of samentrekken. Bij verkalking verliezen ze niet alleen die eigenschap, maar aderverkalking vermindert ook de bloedtoevoer naar het hart en de hersenen met hart- en vaatziekten tot gevolg. Hart- en vaatziekten zijn een van de belangrijkste doodsoorzaken in de Westerse wereld. Eerder onderzoek wees uit dat het immuunsysteem een belangrijke rol speelt bij aderverkalking. De verkalking is eigenlijk een ontstekingsziekte. Specifieke reacties van het immuunsysteem onderdrukken de aanmaak van die cellen die de ontstekingen in de slagaders kunnen opruimen.

Specialisten in ontsteking

Vanessa Frodermann wilde onderzoeken of het immuunsysteem geholpen zou worden als je de eigenschappen van immuuncellen, die `gespecialiseerd' zijn in het terugdringen van ontstekingen, vergroot en hun aanmaak stimuleert. Ze experimenteerde in het lab met het beinvloeden van verscheidene van dit soort immuuncellen, zoals dendritische cellen en mesenchymale stamcellen. Van deze laatste cellen was bekend dat ze helpen bij de reparatie van het hart na een hartaanval en ontstekingsremmende eigenschappen hebben.

Drastische verhoging

Als het positieve effect van de aangepaste cellen was vastgesteld, gebruikte Frodermann vervolgens muismodellen voor aderverkalking om de werking van de cellen te testen. In alle gevallen bleek dat de productie van ontsteking bestrijdende immuuncellen drastisch werd verhoogd en de ontsteking werd aangepakt.

Lager cholesterol

Daarnaast onderzocht Frodermann of bepaalde medicijnen de aanmaak van immuuncellen, die ontstekingen bestrijden, vergroten. In twee onderzoeken bleken medicijnen niet alleen dit te doen, maar bovendien het cholesterolgehalte te verlagen. Ook dit gehalte is een belangrijke factor bij het ontstaan van aderverkalking.

Klinische fase

Vanessa Frodermann

Vanessa Frodermann

Het werk van Frodermann vormt een belangrijke aansporing om celtherapie verder te ontwikkelen als middel tegen aderverkalking. De volgende stap is het klinisch toepassen van de therapieen. Als ook deze fase succesvol is, heeft de medische wereld een belangrijk wapen in handen om aderverkalking en hart- en vaatziekten te bestrijden. Frodermann zet haar werk voort als postdoc bij het Center for Systems Biology, Massachusetts General Hospital and Harvard Medical School, waar ze onderzoek zal doen naar de rol van witte bloedcellen na een hartinfarct en tijdens stress.

Het promotieonderzoek van Vanessa Frodermann werd ondersteund door de Nederlandse Hartstichting.

(21 mei 2015 / JJA)

Zie ook

Leiden Academic Centre for Drug Research