De vergunning die de gemeente Haaksbergen verleende voor het evenement AutoMotorSportief 2014 heeft nauwelijks bijgedragen aan de veiligheid van het publiek. Dat staat in het rapport Monster truck ongeval Haaksbergen - tussen vergewissen en vergunnen, dat de Onderzoeksraad voor Veiligheid vandaag heeft gepubliceerd. Op 28 september 2014 vielen drie dodelijke slachtoffers en 28 gewonden toen tijdens het evenement een monster truck op het publiek inreed. Zowel de gemeente als de organisator van het evenement en de bestuurder van de monster truck hebben de gevaren die de demonstratie met zich meebracht niet onderkend.

De Onderzoeksraad heeft onderzocht hoe de vergunning voor het evenement tot stand is gekomen en wat de zwakke plekken waren in dit proces. Vergunningverlening voor evenementen is een veiligheidskritisch proces dat een alerte houding vraagt van gemeenten, organisatoren en de uitvoerders van stunts en activiteiten, aldus de Onderzoeksraad.

Alerte houding

De organisator van een evenement en de uitvoerders van stunts en activiteiten hebben de taak om de risico's van het evenement zo goed mogelijk te beheersen. De gemeente bewaakt de openbare veiligheid. Het proces van vergunningverlening voor het evenement in Haaksbergen bleek in allerlei opzichten gebrekkig te zijn. Door het braderie-achtig karakter van het evenement en het feit dat dit evenement al jaren plaatsvond, hadden alle betrokkenen onvoldoende oog voor de veiligheidsrisico's. De oorzaken voor het gebrek aan alertheid liggen volgens de Raad in een beperkte taakopvatting van de vergunningverleners, het idee van alle betrokken partijen dat het evenement weinig risicovol was, de beperkte betrokkenheid van het management en de burgemeester en het gebrekkig functioneren van evaluatie en collegiale toetsing. Deze risicofactoren zijn overigens niet uniek voor de gemeente Haaksbergen maar bedreigen in veel meer gemeenten de kwaliteit van de evenementenvergunning.

Kennis en expertise

Voor het herkennen en beheersen van bijzondere risico's, zoals bij stunts, is kennis en expertise noodzakelijk. De vergunningverlener moet in staat zijn om deze risico's te herkennen en passende maatregelen voor te stellen. Bij veel (kleinere) gemeenten is deze kennis niet altijd voorhanden en ontbreekt het aan een netwerk om deze benodigde kennis en ervaring uit te wisselen. Ook hebben organisatoren van evenementen vaak geen zicht op de risico's en de benodigde beheersmaatregelen.

Lessen

De Onderzoeksraad is van mening dat veel Nederlandse gemeenten de evenementenvergunning als instrument beter kunnen benutten door vergunningverlening in te richten als een veiligheidskritisch proces. De Raad ziet hier uitdrukkelijk een rol voor de burgemeester als bestuurlijk eigenaar van de evenementenvergunning en het daarbij behorende proces. Door daarnaast de vergunningverlenend ambtenaren te professionaliseren kunnen de mensen die gezamenlijk de veiligheid bij evenementen bepalen beter hun rol vervullen. Vergunningverlening is mensenwerk dat maatwerk vraagt. Daarom is het vooral belangrijk de omstandigheden te scheppen waarin de mensen zo goed mogelijk hun werk kunnen doen. Naar het oordeel van de Onderzoeksraad biedt de bestaande wet- en regelgeving daarvoor voldoende ruimte.

Na het ongeval heeft de gemeente Haaksbergen het proces van vergunningverlening voor evenementen op verschillende punten aangepast. De Onderzoeksraad meent echter dat ook in Haaksbergen de burgemeester, conform de regelgeving, een centrale rol in het proces van de vergunningverlening moet nemen, zodat hij doorlopend zicht kan houden op de kwaliteit van de vergunningverlening. Tegelijkertijd dienen de behandelend ambtenaren zich er actief van te vergewissen dat de organisator van een evenement de risico's kent en deze zodanig beheerst dat de openbare veiligheid niet in gevaar komt.